اتهام معتزلی‌گری

مرزبندی و جداسازی فرقه‌ها از یکدیگر، همواره از دغدغه‌های مهم بزرگان هر فرقه، برای حفظ استقلال و اصالت فرقه‌ مورد پسند خود بوده است. در واقع،...

Thursday, March 29, 2018

دفاع از دشمن‌ترین مردم

معتزلیانِ شیعه شده از جریان‌های فکری اثرگذار در میانه‌ی دو مدرسه‌ی کلام امامیه در کوفه و بغدادند که ابوعیسی وراق، ابن‌راوندی، ابن‌قبه رازی و...

Thursday, March 29, 2018

شاگرد خلف

توانایی سید‌مرتضی در تثبیت مدرسه‌ی کلامی بغداد و ماندگاری آن در میان امامیه، از دو جهت می‌تواند در کانون مطالعه قرار گیرد: جهت اول، توجه به محتوا...

Thursday, March 29, 2018

دفاع از اندیشه‌های امامیه

ابن قبه‌ی رازی یکی از متکلمان مشهور امامیه در شرق جهان اسلام بوده و در اواخر سده‌ی سوم و اوایل سده‌ی چهارم هجری در ری می‌زیسته است. وی که سابقه‌ی...

Wednesday, March 28, 2018

ملاک معتزلی بودن

ابوسهل اسماعیل بن علی (311 ق) و ابومحمد حسن بن موسی (310/300 ق) دو متکلم برجسته‌ی خاندان شیعی نوبختی‌اند که با نگارش آثار فراوان کلامی، به ویژه...

Wednesday, March 28, 2018

خودبسندگی عقل

کلام امامیه در قرن دوم از پویایی و شکوفایی ویژه‌ای برخوردار بوده است. در آن زمان متکلمانِ پرورش یافته در دامان امامان معصوم (علیهم السلام) با...

Wednesday, March 28, 2018

از اعتزال تا گرایش به مدرسه‌ی کوفه

کلام امامیه در سده‌های دوم تا پنجم هجری قمری دو دوره‌ی متفاوت در کوفه و بغداد را پشت سرگذاشته است. بررسی این دوره و نوع رویارویی کلام امامیه...

Wednesday, March 28, 2018

معتزلیان شیعه‌شده

«معتزلیانِ شیعه شده» عنوانی برای برخی از معتزلیانی است که عمدتاً در طول سده‌ی سوم هجری و اوایل سده‌ی چهارم زندگی می‌کرده‌اند. اینان بعد از جدایی...

Wednesday, March 28, 2018

کلام در بوته‌ی نقد

غزالی هم دقیق شدن بیش از اندازه در بحث‌های کلامی و سعی فراوان برای برهانی و عقلی کردن ایمان را نپسندید و به متکلمان پیشنهاد کرد که از علم کلام...

Tuesday, March 13, 2018

و خدا عقل را آفرید!

حوصله‌ی من در کسب دانش به آن اندازه بود که در یک فن، بیش از بیست هزار ورقه با خطّ ریز نوشتم و پانزده سال از عمر خود را شب و روز برای نگارش کتاب...

Monday, February 19, 2018

بررسی و نقد نظریه‌ی جنبشِ «احیای اعتزال»

جوادی در این گفتار می‌کوشد با توجه به مسئله‌ی «حسن و قبح عقلی» و بررسی «نقش عقل در استنباط قواعد دینی»، مقدمه‌ای برای بررسی جنبش احیای اعتزال...

Sunday, February 11, 2018

تأثیرات متقابل فلسفه و کلام اسلامی

در طول تاریخ بشریت علوم مختلف، به ویژه آن دسته از علوم که در زمینه‌ها و حوزه‌های مشترک (در روش، موضوعات و مسایل) پدید آمده و رشد یافته‌اند، همواره...

Sunday, February 11, 2018

عناصر مشخصه‌ی کلام شیعه

سعیدی مهر برای پرداختن به عناصر و مشخصه‌های کلام شیعی در ابتدا به شکلی مختصر به چیستی علم کلام و زمینه‌های پیدایش آن به طور عام اشاره می‌کند....

Sunday, February 11, 2018

آسیب‌شناسی علم کلام و راهبرد پویاسازی آن

گفتار حاضر به بررسی کاستی‌ها و آسیب‌های علم کلام شیعی و راهبردهای پویاسازی آن از دیدگاه علی اکبر رشاد می‌پردازد. ایشان نخست علم کلام را تعریف...

Sunday, February 11, 2018

تغییر در تبیین اندیشه‌ی بدا

با مطالعه در عناوین و موضوعات کلامی به تعبیر و تحولاتی در آن برمی‌خوریم که گاه موجب فرسنگ‌ها فاصله میان دیدگاه‌های نخستین با نظریه‌ی دانشمندان...

Wednesday, January 17, 2018

معرفت اضطراری خداوند

موضوع معرفت‌شناسی - به ویژه معرفة‌الله - و چگونگی دستیابی به آن و به تعبیر دیگر، اکتسابی یا اضطراری بودن معارف، در محافل علمی مسلمان و در بین...

Wednesday, January 17, 2018

ورود به فرایند معرفت خداوند

یکی از موضوعات بنیادی و بحث‌برانگیز در تفکر کلامیِ مذاهب اسلامی، جایگاه عقل در معرفت دینی است. عمده‌ی مسلمانان در دوره‌ی نخست چندان توجهی به...

Wednesday, January 17, 2018

در بستر میراث کلامی

ابوسهل و ابومحمد نوبختی و در ادامه شیخ مفید و سیدمرتضی بزرگ‌ترین پرچمداران کلام امامیه در مدرسه‌ی بغداد از غیبت صغرا تا افول آل‌بویه‌اند. مدرسه‌ی...

Tuesday, January 16, 2018

مواجهه با میراث امامیه

شیخ مفید متکلم، فقیه، مورخ و حدیث‌شناس برجسته‌ی امامیه و یکی از اثرگذارترین عالمان در حوزه‌ی معارف شیعی است. نگاه انتقادی وی به اقوال مشهور میان...

Tuesday, January 16, 2018

جریان حدیثی امامیه در بغداد

حدیث امامیه در طول حیات خود، به‌سان سایر پدیده‌های فکری و فرهنگی، تحولات و تطوراتی داشته است. میراث جریان حدیثی امامیه که همانند دیگر جریان‌های...

Tuesday, January 16, 2018