جایگاه مبحث سؤال و اقسام آن

وقتی امری بر ما مجهول است و ما بر آنیم که بدان معرفت پیدا کنیم «سؤال» طرح می‌کنیم. سؤال به معنای طلب است و متعلِّق طلب را مطلب گویند. از آنجا...

Tuesday, December 1, 2015

وجود محمولی و وجود رابط

در کتب منطقی، فلسفی، اصولی وحتی ادبی با بحث‌هایی تحت عناوین: قضیه‌ی ثنائیه و ثلاثیه، قضایای تحلیلی و ترکیبی، هلیات بسیطه و مرکبه، جعل بسیط و...

Tuesday, December 1, 2015

ترتیب صناعات خمس

هر ترتیبی همانند تقسیم، براساس ملاک خاصّی استوار است و با تغییر ملاک، ترتیب و تقسیم دگرگون می‌شوند. در ترتیب صناعات نیز ممکن است ملاکات مختلفی...

Tuesday, December 1, 2015

تحقیقی در «وهم» و «واهمه»

«وهم» در منطق گاهی به معنای حالتی نفسانی در مقابل «ظنّ» به کار می‌رود، مثلاً گفته می‌شود: اگر به امری 80% ظن داشته باشیم، در مقابل به نقیض آن،...

Tuesday, December 1, 2015

مبدأیت تصور برای تصدیق

مبدأ بودن تصور برای تصدیقی به چند معنا قابل تصور است: الف- چون هر تصدیقی حداقل سه تصور: موضوع، محمول و نسبت را لازم دارد، بدین لحاظ ممکن است...

Sunday, November 29, 2015

قیاس جدلی، مغالطی، خطابی و شعری

غرض از جدل، اسکات خصم است و نه اثبات حقّ، از این رو در مقدّمات آن، تکیه بر یقینیات نمی‌شود، بلکه تکیه بر مسلّماتی است که طرف مقابل آن‌ها را پذیرفته...

Sunday, November 29, 2015

اقسام تعریف

معرفت و شناخت یک شیء گاه از راه مفاهیم ذاتی است و گاه از راه مفاهیم عرَضی و گاه به وسیله‌ی ترکیب این دو. ذاتی به دو قسم اعمّ و مساوی تقسیم می‌شود...

Sunday, November 29, 2015

مراتب تصدیق

حالات نفسانی ما در برابر یک خبر عبارتند از: یقین، ظن، شکّ و وهم. شکّ و وهم از اقسام تصدیق و اعتقاد به شمار نمی‌روند، امّا دو قسم ظنّ و یقین از...

Sunday, November 29, 2015

فهرست موضوعات کلّی مقاله‌ی اوّل برهان شفا و نظایر آنها در آثار ارسطو

این فصل، در باره‌ی غرض از فن برهان منعقد شده است، و اگرچه در برهان ارسطو نظیر چنین فصلی دیده نمی‌شود، ولی بسیاری از مباحث این فصل ریشه در مطالب...

Sunday, November 29, 2015

کاربرد منطق صوری

منطق، روش صحیح اندیشه را به ما می‌آموزد و فکر و اندیشه در جایی است که ذهن از معلوم به مجهول می‌رسد، بنابراین بدیهی است که تصوّرات و تصدیقات بدیهی...

Sunday, November 29, 2015

معرفی کتاب برهان شفا

کتاب «برهان» بخش پنجم از منطق شیخ‌الرئیس(رحمة‌الله علیه) و جزء چهارم از منطق ارسطو و مهمترین جزء علم منطق به شمار می‌رود، چه اینکه اگر عقل بشر...

Sunday, November 29, 2015

اصول دیالکتیک (2)

من در این فکر بودم و دوست داشتم که آقایان مصباح و سروش راجع به مسأله دیالکتیک و تضاد صحبت کنند. و شایق بودم که نظراتشان را بشنوم و روی آن صحبت...

Saturday, November 21, 2015

اصول دیالکتیک (1)

به نام خدا و با سلام به بینندگان عزیز سیمای جمهوری اسلامی ایران. پیرو اطلاعیه‌ی شورای سرپرستی صدا و سیمای جمهوری اسلامی مبنی بر دعوت از گروهها...

Saturday, November 21, 2015

وان / دانتسیخ، داویت

وان دانتسیخ در سیزده سالگی نخستین مقاله‌ی ریاضی خود را نوشت، که در یک مجله‌ی هلندی بچاپ رسید. پس از اتمام دوره‌ی دبیرستان، به تحصیل در رشته‌ی...

Wednesday, October 28, 2015

باغنُوی شیرازی

ملاحبیب الله معروف به ملامیرزاجان، باغنوی شیرازی، از علمای ایرانی در قرن دهم هجری و متبّحر در علوم عقلی بود. باغنوی منسوب است به باغِ نو، محله...

Thursday, August 27, 2015

سه گزاره بدیهی که نیازمند برهانند

در ریاضیات پیشرفته ممکن است برخی از گزاره ها از سوی مخاطبان چنان بدیهی به نظر برسند که نیازی برای ارائه برهان برای آنها احساس نشود. در مقابله...

Tuesday, February 17, 2015

برهان های ریاضیّاتی

تصاویر زیر 5 دایره را نشان می دهند. در اولین آنها تنها یک نقطه روی مرز دایره قرار دارد. در دومی، 2 نقطه و همین طور تا آخر. تمام خط هایی را که...

Tuesday, February 17, 2015

اعداد و تجرّد

زمانی که مدلی طراحی می شود شخص باید سعی کند تا حد امکان از در نظر گرفتن ویژگی های اشیاء درگیر در آن مدل دوری گزیند و تنها عناصری از آنها را حفظ...

Tuesday, February 17, 2015

مسأله ي شرطي هاي خلاف واقع

شرطيهاي خلاف واقع يکي از مسائل مهم و مخاطره آميز فلسفه ي علم به شمار مي آيد که در علوم و زندگي روزمره کاربرد فراواني دارد. اين مسأله با تئوري...

Saturday, January 24, 2015

انتقاد سهروردي از تعريف

قسمتي از کارهاي جديد سهروردي، ارزش علمي ندارند بلکه فقط لفظي اند. در منطق نيز اصطلاحات متعددي را ساخته و آنها را همه جا به کار برده است، از قبيل:...

Monday, January 12, 2015