معیارهای دانش‌ورزی

خودپاسبانی و خودپیرایی مهم‌ترین ویژگی علم است. با پنج معیار می‌توانیم یک نظریه‌ی علمی را از شبه‌علم جدا کنیم: آزمون‌پذیری عمومی، مطابقت نظریه...

Tuesday, November 13, 2018

هدف علم

هدف علوم کاربردی عبارت است از سلطه بر نیروهای طبیعی و به‌کارگیری آن‌ها برای پیشرفت فنی بشر. البته دانش‌ورز و پژوهشگر نیز از فواید مادی و معنوی...

Tuesday, November 13, 2018

معنای علم

علم به توضیح و توصیف جهان مادی می‌پردازد و برای تصرف در آن شیوه‌هایی ارائه می‌دهد. کاربرد واژه‌ی علم برای مفاهیم مختلف، باعث اشتباهات زیادی در...

Monday, November 12, 2018

نگاهی به چیستی علم و فلسفه آن

علم چیست؟ شاید پاسخ به این پرسش آسان به نظر برسد. همه می‌دانند که موضوعاتی چون فیزیک، شیمی، و زیست‎‌شناسی علم را تشکیل می‌دهند و حال آن که موضوعاتی...

Wednesday, February 7, 2018

روش‌شناسی در فلسفه‌ی علم

از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در هر رشته‌ای مسئله‌ی متدولوژی یا روش‌شناسی آن است. این که علم مورد نظر از چه راهی و با در نظر چه مقدماتی به نتایج...

Wednesday, February 7, 2018

استعاره و شناخت‌شناسی در چالش‌های علم

در دهه‌های اخیر رشد محسوسی در گرایش به استعاره به عنوان یک موضوع مطالعاتی وجود داشته است. در حالی که هنر و ادبیات، از زمان افلاطون، همواره استعاره...

Tuesday, March 15, 2016

فلسفه‌ی قاره‌ای علم آغازین

بابت بابیچ فیلسوف قاره‌ای معاصر آمریکایی است که به دلیل مطالعات ژرفی که بر روی فلاسفه‌ی قاره‌ای همچون نیچه و هایدگر انجام داده یکی از شناخته...

Tuesday, March 15, 2016

فلسفه‌ی علوم اجتماعی

علوم اجتماعی همیشه بیش از علوم طبیعی با بحث‌های فرانظریه‌ای و فلسفی مربوط به خود رابطه‌ی نزدیک داشته است- یعنی، اگر از تمایز سودمند باشلار استفاده...

Tuesday, March 1, 2016

فلسفه‌ی علم

این شاخه‌ی پژوهشی دربرگیرنده‌ی پرسش‌هایی است درباره‌ی علم به طور کلی (مثل این که آیا دست‌کم بعضی از امور نظری واقعی هستند؟) درباره‌ی بعضی گروه‌های...

Tuesday, March 1, 2016

پاسخ علم به پرسش‌های غیر علمی

می‌گویند انسان به علم امید بسته است حال آنکه علم نمی‌تواند پاسخگوی این باشد؛ چرا؟ مگر بشر چه چیزی می‌خواهد و در آرزوی چه چیزی است که علم نمی‌تواند...

Tuesday, February 16, 2016

جامعه‌شناسی معرفت

ماهیت معرفت، دست‌کم از عصر یونانی - رومی، یکی از مسائل اصلی فلسفه بوده است. مثلاً افلاطون در تئاتتوس رهیافتی علمی نسبت به معرفت و شناخت اتخاذ...

Friday, January 8, 2016

جامعه‌شناسی علم

این شاخه از جامعه‌شناسی به کشف و بررسی منش و ماهیت اجتماعی علم می‌پردازد و توجه خاصی به تولید اجتماعی معرفت علمی دارد (ـــ جامعه‌شناسی معرفت)....

Thursday, January 7, 2016

نسبیت علم و تاریخ

کاربست علم در مورد گذشته وظیفه‌ی تاریخ، مانند هنرها و علوم دیگر، آوردن چیزهای معین به ذهن و خاطر انسان است. ولی تفاوت عمده‌ای میان هنر و علم...

Friday, August 28, 2015

تبیین در تاریخ‌نگاری (2)

عبارت "شناخت کنونی" پرسش‌ها و مسائل شناخت‌شناسانه پیش می‌آورد. معیارهای شناخت چیست؟ آیا دسته‌ای معیار شناخته شده‌ی عام وجود دارد یا معیارهای...

Friday, August 28, 2015

تبیین در تاریخ‌نگاری (1)

آیا، چنانکه بسیاری مؤسسات فرض می‌کنند، تاریخ یکی از شاخه‌های علوم‌اجتماعی است یا نه؟ پاسخ این پرسش تا حدودی به تعریف مربوط می‌شود. اگر منظور...

Friday, August 28, 2015

نحوه‌ی تبیین در علوم‌اجتماعی

تصور و ایده‌ی علم اجتماعی در سده‌ی هجدهم چونان بخشی از جریان روشنگری شکل گرفت. در حالی که دانشمندان سده‌ی هفدهم (کپلر، گالیله، هاروی، بویله،...

Friday, August 28, 2015

تبیین آماری در علوم

بسیاری افراد می‌خواهند بر ماهیت علمی علوم اجتماعی تأکید کنند. از آنجا که آمار به خادم تقریباً همه‌ی علوم تبدیل شده است، باید نخست به تبیین آماری...

Friday, August 28, 2015

ماهیّت علم

کلمه‌ی « Science » از کلمه‌ی لاتینی دانش یا دانستن گرفته شده است، امّا این کلمه بویژه به دانشی که از طریق روش تحقیق بخصوصی به دست می‌آید، اشاره...

Sunday, August 23, 2015

مقبولیت اجتماعی در تغییر پارادایم ها

در اینجا می‌خواهیم موضوع را در سطح جامعه‌ی علمی بررسی كنیم، یعنی اینكه چگونه دانشمندان یك جامعه‌ی علمی به جایی می‌رسند كه تغییر نگرش از پارادایم...

Thursday, August 13, 2015

پیشرفت علم با تكیه به پارادایم‌ها

مطابق باور رایج، اما ناكاویده و بازشناسی ناشده‌ی جامعه علمی، به نظر می‌رسد رشد علم در كلیه‌ی بخش‌هایش همچون مفاهیم، حوزه‌ی مسائل مطرح و روش‌های...

Thursday, August 13, 2015