واژه‌ی حساب در قرآن

بخشش خداوند، مانند سیستم‌های عددی در ریاضیات، قواعدی دارد اما همواره با لطف الهی تعدیل می‌شود. در این مقاله جذاب با راسخون همراه باشید.

Sunday, April 13, 2025

واژه‌ی کلمه در قرآن

لغویان در تعریف کلمه گفته‌اند: «لفظ وضع شدن برای معنای مفرد.» و «آنچه که بر معنای تام و غیر تام دلالت کند.» نحویان و متکلمان همین را گفته‌اند...

Sunday, May 23, 2021

معنی «الله الصمد» در سوره‌ی توحید

«صمد» بر وزن فَعَل به معنای مفعول است؛ مانند واژه «سَلَب» به معنی «مسلوب» و «صمد» به معنی «مصمود» یعنی شخصی که در نیازها به طرف او روی می‌آورند.

Tuesday, May 18, 2021

واژه‌ی ملکوت در قرآن

در لغت، مصدر «مَلَک» می‌باشد؛ و تاء برای مبالغه در شدت و تملک به آن اضافه شده است؛ مثل رحموت و رهبوت که مبالغه‌ی رحمت و رهبت است. به نظر راغب،...

Monday, May 10, 2021

واژه‌ی زکات در قرآن

کلمه زکات برای برخی از مفسران در این آیه ، تفاسیر مختلفی نقل کرده‌اند، همانند عمل صالح، اطاعت خداوند و اخلاص، صدقه اعطا شده [از جانب خدا] به...

Monday, April 19, 2021

هماهنگی عقل و وحی

قرآن کریم چون کتاب حق است ندایش همواره دعوت به تحقیق است و دستوری که به جوامع انسانی می دهد این است که هر فرد موظف است یاخود پژوهشگر و اهل تحقیق...

Wednesday, May 29, 2019

لفظ و برهان در قرآن

کتاب و سنت از پیروی آنچه که قطعا و صراحتا در مقابل معارف قطعی دینی قرار می گیرد، نهی می کند. این هم در واقع بازگشتش به همان حجیت عقل است؛ زیرا...

Wednesday, May 29, 2019

عقل و دین در تفکر اسلامی

آکوئیناس مسائلی مانند «تثلیث» و «تجسد» و «فدیه» را از مصادیق قسم دوم می داند و معتقد است بخش هایی از وحی از تمامی مراتب عقل انسانی برتر است که...

Wednesday, May 29, 2019

تفکر و تعقل و تذکر در آیات الهی

اصولا بین روش انبیا در دعوت مردم به حق و حقیقت و بین آنچه انسان از طریق استدلال درست و منطقی به آن می رسد فرقی وجود ندارد. تنها تفاوت، این است...

Wednesday, May 29, 2019

تعقل و تفکر در قرآن کریم

از دیدگاه قرآن، عقل فهمی است که مطابق فطرت انسان باشد. به عبارت دیگر فهمی است که با سلامت فطرت و دوری از هواهای نفسانی حاصل میشود. «إن المراد...

Wednesday, May 29, 2019

حاکم در قرآن و انواع آن

اسم فاعل از حُکم (= فرمان، رأی، دانش، حکمت). از این کلمه در قرآن کریم ذکری نشده است ولی از جمع آن به صورت حُکّام در یک آیه (بقره، 188) و به صورت...

Saturday, June 2, 2018

حِجر در آیات قرآن کریم

این کلمه در قرآن در چهار سوره و پنج آیه آمده است: «وَقَالُواْ هَذِهِ أَنْعَامٌ وَحَرْثٌ حِجْرٌ لاَّ یَطْعَمُهَا إِلاَّ مَن نّشَاء (انعام، 138)؛...

Friday, May 25, 2018

وجوه معانی نفس در قرآن کریم

برخی از مفسران و لغت‌شناسان درصدد تعیین وجوه معانی نفس برآمده‌اند. طبرسی در مجمع البیان می‌نویسد: نفس در کلام بر سه وجه است: 1. به معنای روح؛...

Saturday, May 19, 2018

حبل الله در قرآن و روایات

حَبل در لغت به معنی ریسمان و هر دست آویزی است که آدمی را به محل مورد نظر خود برساند؛ مانند ریسمانی که به کمک آن از چاه بیرون آیند یا از محل پست...

Tuesday, May 15, 2018

امّی یعنی چه؟

وصفی قرآنی برای محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) که در طول تاریخ اسلام تفسیرهایی بسیار متفاوت از آن عرضه شده است. مسلمانان به طور سنتی امّی را...

Wednesday, May 2, 2018

معناشناسی واژه اِلاف ؛ ایلاف در قرآن

مصدری از ریشه‌ی عربی أ ل ف که مفسران مسلمان و نیز پژوهشگران جدید آن را به شیوه‌های گوناگونی توضیح داده‌اند. این واژه در سوره‌ای از قرآن (قریش:...

Sunday, April 29, 2018

ویژگی‌هایِ اَعراب / بادیه نشینان در زمان پیامبر

اَعراب: کسانی که محل سکونت خویش را در جاهای مختلف و غالباً بسته به شرایط آب و هوایی برمی‌گزینند و تغییر می‌دهند. اعراب اقوامی غیر شهرنشین از...

Saturday, April 28, 2018

اَیکه به چه معناست؟

این عبارت در چهار سوره‌ی مکی آمده است (حجر: 78؛ شعراء: 176؛ ص: 13؛ ق: 14). اجماعی درباره‌ی هویت این قوم، که به سبب کفر خود به عذاب نابودی گرفتار...

Wednesday, April 25, 2018

اصحاب رَسّ چه کسانی هستند؟

عبارت «اصحاب الرَسّ» دو بار در قرآن به کار رفته است: «برای ستمکاران عذابی پردرد آماده کرده‌ایم و [نیز] عادیان و ثمودیان و اصحاب رس و نسل‌های...

Tuesday, April 24, 2018

انسان‌هایی که دوزخ برای ایشان مقدّر نگشته است

اعراف، عنوان معادشناختی انسان‌هایی که دوزخ برای ایشان مقدّر نگشته است. واژه‌ی «الأعراف» (مفـ عُرف) در آیات 46 و 48 اعراف (که به صورت «اصحاب الاعراف»...

Tuesday, April 24, 2018