قرآن و اخلاق

بین اخلاق ( علم شایست ها و نشایست ها یا کسب فضایل و دفع رذایل- که ریشه در فطرت و خلقت ( وجدان) انسان دارد و قرآن بدین امر ناطق است و قرآن و حتی اسلام و حتی دین به طور کلی، پیوند ژرفاژرف و تنگاتنگ برقرار است.
يکشنبه، 28 ارديبهشت 1393
تخمین زمان مطالعه: 3 دقیقه
موارد بیشتر برای شما
قرآن و اخلاق
 قرآن و اخلاق

 

نویسنده: بهاء الدین خرمشاهی




 

بین اخلاق ( علم شایست ها و نشایست ها یا کسب فضایل و دفع رذایل- که ریشه در فطرت و خلقت ( وجدان) انسان دارد و قرآن بدین امر ناطق است(1)- و قرآن و حتی اسلام و حتی دین به طور کلی، پیوند ژرفاژرف و تنگاتنگ برقرار است. حتی تا بدانجا می توان فرارفت و گفت دین با همه نورانیت و قدسیتش، در خدمت استکمال اخلاقی انسان هاست و هدف از ارسال رسل و انزال کتب، فرهنگ آموزی به مردم و پالودن دل و درون آنها و بیرون بردن آنها از تاریکی ( جهل و کفر) به سوی روشنایی ( علم و دین/ ایمان) است.(2) حضرت ختمی مرتبت هم در حدیثی اصیل و صحیح فمروده اند: إنی بَعثتُ لِأُتَمَمَّ مَکارِمَ الأَخلاق(3) ( من به رسالت از جانب خداوند برانگیخته شده ام که [به مدد کتاب و سنت] مکارم اخلاق را گسترش دهم و رو به کمال برم).
ایزوتسو، اسلام شناس و قرآن شناس و قرآن شناس معاصر ژاپنی، و اولین مترجم قرآن کریم از نص مقدس عربی به ژاپنی و محقق در حکمت و عرفان اسلامی، در یکی از چند کتاب قرآن پژهانه خود می گوید که در [ کمتر کتابی از کتب مقدس، همچون] قرآن احکام شرعی با احکام اخلافی درهم سرشته و درهم تنیده اند. برای ملاحظه فهرستی از اخلاق حمیده که قرآن کریم به انواع بیان های دلنشین به آنها سفارش فرموده، و فهرستی از اخلاق رذیله که قرآن مجید با مؤثرترین زبان و بیان، انسان های غفلت زده و نفسانیت زده را از آنها پرهیز داده و به پرهیز از آنها پاداش می دهد. در این باره می توان به فرهنگ موضوعی قرآن کریم(4)، و دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی(5) و فرهنگواره اخلاق در قرآن (6)، مراجعه نمود.
به عنوان آخرین جمله در این بحث گفتنی است که اخلاق، هم در عرفان، هم در ادبیات و هم در سلوک دینی نقش و نفوذ دارد و شرح عادی یا هنری آموزه هایش در متون عربی و فارسی و نظم و نثر قدیم و جدید، در فرهنگ اسلامی ما بسیار است.(7)

پی نوشت ها :

1. شمس، 7-10؛ قیامت، 4.
2. بقره، 257؛ احزاب، 43؛ حدید، 9.
3. پیام پیامبر، مجموعه ای از نامه ها، خطبه ها، وصایا، دعاها، تمثیل ها و سخنان جامع و فراگیر حضرت محمد (ص). تدوین و ترجمه بهاء الدین خرمشاهی و مسعود انصاری، تهران، جامی، 1376، ص 328 در مبحث «اخلاق نیکو». شماره 6؛ که به کهن ترین اسناد و مجامیع حدیث فریقین که این حدیث در آن آمده هم ارجاع دارد.
4. فرهنگ موضوعی قرآن مجید/ الفهرست الموضوعی للقرآن الکریم، تدوین کامران فانی و بهاء الدین خرمشاهی. تهران، ناهید، چاپ چهارم، 1379، ذیل « الاخلاق الحمیده» و « الاخلاق الرذیله».
5. دانشنامه قران و قرآن پژوهشی، به کوشش بهاء الدین خرمشاهی، تهران، دوستان، 1377.
6. فرهنگواره اخلاق در قرآن، تألیف جعفر شعار، ویرایش، تهران، مجلس درس قرآن، 1375.
7. ادیات منظوم عربی فارسی و ادبیات منظور به سایر زبان های کشورهای اسلامی دارای سه ستون یا رکن معنای عظیم است: الف: عشق اعم از آسمانی ( الهی/ عرفانی) و زمینی ( انسانی)، ب: عرفان، پ: اخلاق، فی المثل به آثار سنایی، عطار، مولانا، سعدی، و حافظ از این نظر و منظر عرفانی بنگرید، و غالباً فرآورد در هم تنیده ای است از هر سه.

منبع مقاله :
خرمشاهی، بهاء الدین؛ ( 1390)،قرآن در زندگی و فرهنگ عامه، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول



 

 



ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط
موارد بیشتر برای شما
«پنجره»ای به دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی
play_arrow
«پنجره»ای به دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی
سرو مشروب در جگرکی‌های به‌ظاهر ساده تهران!
play_arrow
سرو مشروب در جگرکی‌های به‌ظاهر ساده تهران!
خلاصه بازی والیبال ایران ۰ - برزیل ۳
play_arrow
خلاصه بازی والیبال ایران ۰ - برزیل ۳
پزشکیان: از صنعت صلح‌آمیز هسته‌ای دست نمی‌کشیم
play_arrow
پزشکیان: از صنعت صلح‌آمیز هسته‌ای دست نمی‌کشیم
نماهنگ/ "هل الدین الا الحب" با نوای نریمانی
play_arrow
نماهنگ/ "هل الدین الا الحب" با نوای نریمانی
واکنش صفار هرندی به حواشی برگزاری جشن غدیر
play_arrow
واکنش صفار هرندی به حواشی برگزاری جشن غدیر
جدیدترین تصاویر از شرارت اراذل با محوریت عباس کورکوری
play_arrow
جدیدترین تصاویر از شرارت اراذل با محوریت عباس کورکوری
شعرخوانی پزشکیان درباره خدمت بی منت به مردم
play_arrow
شعرخوانی پزشکیان درباره خدمت بی منت به مردم
فرمانده کل سپاه: کوبنده‌تر از وعده‌های صادق به اسرائیلی‌ها پاسخ می‌دهیم!
play_arrow
فرمانده کل سپاه: کوبنده‌تر از وعده‌های صادق به اسرائیلی‌ها پاسخ می‌دهیم!
خط و نشان سرلشکر سلامی برای اسرائیل: دست برتر جنگ اطلاعاتی جمهوری اسلامی را نشان دادیم!
play_arrow
خط و نشان سرلشکر سلامی برای اسرائیل: دست برتر جنگ اطلاعاتی جمهوری اسلامی را نشان دادیم!
روایت اول | اصلاح ساختار قانونی کشور آغاز شد
play_arrow
روایت اول | اصلاح ساختار قانونی کشور آغاز شد
ترامپ خروج آمریکایی‌ها از خاورمیانه را تایید کرد!
play_arrow
ترامپ خروج آمریکایی‌ها از خاورمیانه را تایید کرد!
اعلام نظر مهم رئیس کمیسیون اصل ۹۰ درباره دیون بابک زنجانی
play_arrow
اعلام نظر مهم رئیس کمیسیون اصل ۹۰ درباره دیون بابک زنجانی
نماهنگ/ "ولی الله یا حیدر" با نوای نریمانی
play_arrow
نماهنگ/ "ولی الله یا حیدر" با نوای نریمانی
وزارت اطلاعات تعادل روانی آمریکا و اسرائیل را بر هم زد
play_arrow
وزارت اطلاعات تعادل روانی آمریکا و اسرائیل را بر هم زد