پرسش :

هبه دین به شخص مدیون با ابراء ذمه مدیون از دین چه تفاوتى دارد؟


پاسخ :
یک تفاوت ماهوى دارند و آن این است که هبه دین به مدیون تملیک دین به مدیون است، اما ابراء دین اسقاط حق و طلب است که معناى آن فراغ ذمه مدیون از بدهى است(1)  و یک تفاوت حکمى دارند و آن اینکه در هبه دین بنابر اقوى قبول لازم است (که اگر مدیون هبه را قبول نکند، همچنان مدیون باقى مى ماند و مثلاً چنانچه فوت کرد باید بدهى او را بدهند) اما در ابراء قبول لازم نیست و مدیون برئ الذمه مى شود اگرچه اطلاع هم پیدا نکند، و یک وجه مشترک دارند و آن اینکه همانطور که در ابراء دین رجوع جایز و صحیح نیست، در هبه دین نیز بنابر اقوى رجوع جایز و صحیح نیست هر چند که هبه، غیر معوّضه و به غیر ذى رحم باشد.
ضمناً در هبه دین قبض لازم نیست، چون قبض حاصل است و در ابراء اصلاً قبض معتبر نیست.

پی نوشت:
1 ـ البته فایده هبه دین همان فایده ابراء است که سقوط دین باشد، ولى سقوط دین در هبه به دلالت التزامى است ولى در ابراء، به دلالت مطابقى مى باشد و این نیز فرق دیگرى است که بین آنها وجود دارد.

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد دوم، قم: امیر العلم، 1383.