کمال الدین

هو کمال الدین  ، وقیل جمال الدین حسین ابن شرف الدین عبد الحق الأردبیلی  ، المشتهر فی شعره بإلهی  .عالم من أهل أردبیل  ، وکان فقیهاً  ، فاضلاً  ، جلیل القدر  ، حکیماً  ، فیلسوفاً  ، متصوفاً  ،  متکلماً  ،  مفسراً  ،  منطقیاً  ، أدیباً  ، شاعراً  ،  مؤلفاً  .

ولد بأردبیل حدود سنة 870 هـ  ، ورحل لطلب العلم إلى شیراز وهراة وخراسان وغیرها من أُمهات المدن  .

تقرّب فی شبابه من السلطان حیدر الصفوی وحظی لدیه  ، سکن هراة مدّة من الزمن ونادم بها الأمیر على شیر النوائی وتخرج علیه  ، وعاصر الشاه اسماعیل الصفوی وأصبح موضع عنایته ورعایته  .

قرأ على جلال الدین الدوانی  ، وعطاء الله بن فضل الله الحسینی  ، وغیاث الدین بن الصدر الشیرازی وغیرهم  .

کان عارفاً باللغات العربیة والفارسیة والترکیة  ، وله فیها مؤلفات منها  : (خلاصة الفقه)  ، و(شرح تهذیب الاصول)  ، و(تاج المناقب)  ، و(تفسیر القرآن) عربی  ، و(تفسیر القرآن) فارسی  ، و(اشکال التأسیس)  ، و(فضائل الأئمّة الاثنی عشر)  ، و(تلخیص تحریر اقلیدس)  ، و(کشف الأسرار)  ، و(دیوان شعر)  ، و(منهج الفصاحة فی شرح نهج البلاغة) فارسی وغیرها  .

توفی سنة 940 هـ  ، وقیل سنة 937 هـ  ، وقیل سنة 950 هـ  .

من شعره:

رفت جان من ورفتار تو از یاد نرفت***شکل بالاى تو از خاطر ناشاد نرفت

بعد از این جامه جان چاک زغم در غم عشق***سوز این سینه چو از ناله وفریاد نرفت

وله أیضاً  :

اى گشته زذات تو هویدا همه نور***ذرات جهان زذات تو یافت حضور

کنه تو زدانش وخردها مستور***وجه تو زادراک نظرها همه دور

وله أیضاً  :

یافتم دل را در آن زلف از فروغ برق آه***جز بآتش در شب تاریک نتوان برد راه

کسى شبهاى هجران همنشین من نمیگردد***که محزون از دل اندوهمگین من نمیگردد

المراجع  :

الذریعة 1/104 و2/7 و4/261 و6/137 وج9 قسم 1 ص92 وج13 ص58  ، وج14 ص125 و16/152 و18/13 و20/134 و23/195  ، روضات الجنات 2/319 و320  ، ریاض العلماء 2/98 ـ 108  ، هدیة العارفین 1/318  ، کشف الظنون 1/842 و2/1856  ، معجم المؤلفین 4/14  ، لغت نامه دهخدا (فارسی) 8/117  ، فرهنگ سخنوران (فارسی) ص55  ، ریحانة الأدب (فارسی) 1/168 و169  ، روز روشن (فارسی) ص74  ، تاریخ أردبیل ودانشمندان (فارسی) 1/190 ـ 198  ، دانشمندان آذر بایجان (فارسی) ص47 ـ 49  ، کشف الحجب والأستار ص 177 وص181  ، طبقات أعلام الشیعة ج 4 (القرن العاشر) ص59 وص60  .