جاسبي يا جاستي ؟

دهستان جاسب امروز جزء بخش دليجان شهرستان محلّات است اما در دوره ي اسلامي تا گذشته اي نزديك به زمان ما از توابع قم بوده و بعضي كساني كه به اين...

Sunday, November 16, 2014

سورآبادي، سوراباني، سورياني

درباره ي نام مؤلف تفسير فارسي مشهوري كه از چند قرن پيش به تفسير سورآبادي معروف است و بخشهائي از آن بصورت عكسي و چاپي و روايت ديگري از آن در...

Sunday, November 16, 2014

درباره ی فقاع

آقای دکتر نصرالله پورجوادی در مقاله ی ممتّع خویش درباره ی « فقع گشودن » در شماره ی سوم سال هشتم مجله ی نشر دانش ( ص 17-2 )، با استناد به اشعار...

Sunday, November 16, 2014

واژگان فارسي کفايه ي الطب تفليسي

کمال الدین ابوالفضل حبیش بن ابراهیم تفلیسی از دانشمندان قرن ششم هجری است. زادگاه او ظاهراً تفلیس پایتخت گرجستان کنونی بوده،‌ اما او روزگار خود...

Sunday, November 16, 2014

ديگر،‌ دديگر و ديگر

به درستی نمی دانم چند سال است که کلمه ی ددیگر و صورت دیگر آن دودیگر به جای دیگر در زبان فارسی رایج شده است. آنچه مسلم است رواج این صورت با آشنا...

Sunday, November 16, 2014

واژگان فارسي التلخيص عسکري

ابوهلال حسن بن عبدالله عسکری از متخصّصان برجسته ی زبان و ادبیات عربی در قرن چهارم هجری است. وی اهل عسکر مُکْرَم خوزستان بود و بعد از 395 هجری...

Sunday, November 16, 2014

کسره اضافي باز و چند

کلمه ی باز در متون فارسی قدیم، علاوه بر کاربردهای اسمی و صفتی و فعلی ( بن مضارع ) خود، به سه صورت به کار رفته است:

Sunday, November 16, 2014

درباره فعل هاي جعلي

نویسندگان دستور زبان فارسی در دهه های اخیر بارها به این واقعیت اشاره کرده اند که تعداد افعال بسیط در زبان فارسی نسبت به بسیاری از زبانهای دیگر...

Saturday, November 15, 2014

تحول پسوند اسم فاعل به اسم مصدر

آشنایان با زبان پهلوی می دانند که پسوند « -تار / - دار » (-t/dār) در زبان پهلوی به بن ماضی افعال ملحق می شده و صفت فاعلی می ساخته است: گفتار...

Saturday, November 15, 2014

تحول افعال بي قاعده زبان فارسي

یکی از مسائل مهمی که در مبحث صرف زبان فارسی مطرح می شود، مسئله ی افعالِ بی قاعده است. در دستورهای زبان فارسی به افعالی که ماده ی ماضی آنها با...

Saturday, November 15, 2014

باربَد يا باربُد ؟

سه کلمه ی سپهبد، هیربد و باربد امروز در گفتار فارسی زبانان به ضم باء تلفظ می گردد اما چنان که اشعار شعرای قدیم نشان می دهد تلفظ قدیم آنها به...

Saturday, November 15, 2014

از پهلوي به فارسي

پسوندی که در کلمات پشیمانی، زندگی، سستی و غیره دیده می شود در تداول دستور نویسان ایرانی پسوند حاصل مصدر نامیده می شود، اما در زبانهای اروپایی...

Saturday, November 15, 2014

تبديل آن و آم به اون و اوم

اخیراً در مجله ی شرق شناسی مجارستان مقاله ای درباره ی تبدیل آن و آم به اون و اوم در فارسی گفتاری معاصر منتشر شده است. نویسندگان مقاله دو نفر...

Saturday, November 15, 2014

تکيه گاه واژگان فارسي

در این غزل کلمات قبل از ردیف، همه به یاء نکره یا درست تر بگوییم به مصوت –ē ختم می شوند که یک تکواژ پی چسب و فاقد تکیه است. تکواژ پی چسب به تکواژهایی...

Saturday, November 15, 2014

دردسر نقطه ها و دندانه ها

یکی از اشکالات بزرگ خط عربی – فارسی که در طول تاریخ هزار و چند صد ساله ی آن همواره مسئله ساز بوده است وجود دندانه ها و نقطه های زیاد آن است....

Saturday, November 15, 2014

التقاي مصوت ها و مسأله صامت هاي ميانجي

یکی از ویژگیهای آوائی زبان فارسی که هنوز به طور جدی بررسی نشده است مسئله ی صامتهای میانجی و شرایط کاربرد آنهاست. صامت میانجی به صامتی گفته می...

Saturday, November 15, 2014

تحول خوشه صامت آغازي

کسانی که با زبانهای قدیم و میانه ی ایرانی سر و کار دارند می دانند که در این زبانها بسیاری از کلمات با دو صامت آغازی ( = خوشه ی صامت آغازی )...

Saturday, November 15, 2014

نظريه دلالت و معنا در آموزه امام صادق (ع)

در آموزه امام (عليه السّلام) معنا همواره در يک فرآيند تعاملي شکل مي گيرد و در گروِ دريافت و رسيدن است، رسيدني که حاصل درک متکلم از مخاطب و گزينش...

Monday, November 10, 2014

زبان شناسي جغرافيايي

زبان شناسي از بيش از يک قرن پيش، روش هاي علم جغرافيا را به کار بسته تا حد و مرزهاي زباني لهجه هاي مختلف را در نقشه ها و نمودارهاي ويژه قرار دهد...

Tuesday, October 28, 2014

زبان شناسي تقابلي

روش تقابلي يکي از روش هاي پژوهش در حوزه زبان است و مبتني بر مقايسه دو زبان يا دو لهجه يا مقايسه يک زبان با يک لهجه - يعني مقايسه دو سطح زباني...

Tuesday, October 28, 2014