بَسمَله در قرآن

ذکر بسم الله الرحمن الرحیم (به نام خداوند بخشنده مهربان)، که به «تسمیه»، یعنی «نامیدن/ بر زبان آوردن (نام خدا)» نیز مشهور است، صد و چهارده بار...

Thursday, February 15, 2018

برهنگی از نگاهِ قرآن

نداشتن پوشش. قرآن، در کل سفارش به پوشیدگی می‌کند و از برهنگی صرفاً به نحو سلبی سخن می‌گوید. در آیات 30-31 روم تأکید بر پوشیدگی بدن برای مردان...

Thursday, February 15, 2018

برزخ در قرآن

واژه‌ی «برزخ» سه بار در قرآن به کار رفته است؛ در آیات 53 فرقان و 20 رحمن «برزخ» دیواره‌ای میان دو دریاست، حائلی که ممکن است کنایه‌ای از اسطوره‌ای...

Wednesday, February 14, 2018

برده و برده‌داری در قرآن

افرادی که به عنوان زیردستان به خانواده‌ای داخل می‌شوند و در خدمت اربابی‌اند که مالک آنهاست و چه‌بسا آنها را بفروشد؛ و نهاد به دست آوردن، نگه...

Wednesday, February 14, 2018

برادر و برادری- أخوت در قرآن

واژه‌ی برادر (أخ) در قرآن به چندین معنا به کار رفته است: در معنای محدود زیست‌شناختی‌اش؛ در چندین معنای تقریباً استعاری، به ویژه برای مشخص کردن...

Wednesday, February 14, 2018

احترام و بزرگ‌داشت در قرآن

ارج نهادن بر مبنای شایستگی؛ اظهار احترام و تشریف برای کسی که در خور آن است. تعبیرهای گوناگونی در زبان عربی این مفهوم قرآنی مهم را بیان یا به...

Sunday, January 21, 2018

ابزارها و وسایل در قرآن

چیزهایی که انسان از آنها در انجام امور معمول خود بهره می‌برد. منابع چندانی درباره‌ی موضوع ظواهر فرهنگی در قرآن در اختیار نیست (نک. ظواهر فرهنگی...

Wednesday, January 17, 2018

ابزارها و وسایل در قرآن

چیزهایی که انسان از آنها در انجام امور معمول خود بهره می‌برد. منابع چندانی درباره‌ی موضوع ظواهر فرهنگی در قرآن در اختیار نیست (نک. ظواهر فرهنگی...

Wednesday, January 17, 2018

ابریشم در قرآن برای توصیف بهشت

تارهای درخشان و برّاقی که کرم ابریشم به دور خود می‌تند و اغلب از آنها در مواد ظریف استفاده می‌شود. واژه‌های «حَریر» و «سُندُس» به معنای «ابریشم»...

Tuesday, January 16, 2018

مجازات اصحاب فیل و ابرهه در قرآن

حکمران مسیحی حکومتی در جنوب عربستان که حبشیان آن را بنیان گذاشتند. نام این حکمران معمولاً در تفسیر سوره‌ی فیل، که وصف مجازات اصحاب فیل توسط خداوند...

Thursday, January 4, 2018

کوچک‌ترین واحد مستقل صوری و معنایی در گفتار قرآن

کوچک‌ترین واحد مستقل صوری و معنایی در گفتار قرآن، که با قافیه‌ای در پایان مشخص می‌شود. کلمه‌ی قرآنی «آیة» (جـ آیات، احتمالاً مأخوذ از کلمه‌ی...

Tuesday, December 26, 2017

کارکرد آیه و آیات در قرآن

آیه به معنی نشانه یا علامت و نیز دلالت کردن بر چیزی یا به ثبوت رساندن چیزی است. این مفهوم یکی از رایج‌ترین مفاهیم در قرآن است و عمدتاً با واژه‌ی...

Saturday, December 16, 2017

آموزش در قرآن

عمل تعلیم؛ بیان و انتقال دانش و اطلاعات، اغلب فقرات متعدد مربوط به آموزش در قرآن به تعلیم صحیح مؤمنان و رشد معنوی آنها به منزله‌ی افراد و اعضای...

Tuesday, November 28, 2017

آفرینش در قرآن

نشأت گرفتن جهان و انسان از خداوند. داستان‌های آفرینش در سنت‌های فرهنگی سراسر عالم، از جمله در سنت تکامل طبیعی، در پی تبیین ماهیت محیط اجتماعی...

Tuesday, November 21, 2017

آسمان در قرآن

گستره یا عرصه‌ای گنبدی شکل بر فراز زمین. واژه‌ی عربی «السماء»، از ریشه‌ی س م و، به بخش فوقانی هر چیزی اشاره دارد، مثل سقف یا آسمان (طبری، تفسیر،...

Sunday, November 12, 2017

آزمایش در قرآن

چالشی که باید از سر گذراند. حدود صد آیه در قرآن به طور مستقیم یا غیرمستقیم به آزمایش و به ویژه آزمایش یا امتحان ایمانِ صادق اشاره دارد. چهار...

Wednesday, November 8, 2017

آزر، پدر یا عموی ابراهیم

عموماً آن را نامی برای پدر ابراهیم در قرآن، می‌دانند. در قرآن، واژه‌ی «آزر» تنها در آیه‌ی 74 انعام آمده است: «و [یاد کن] هنگامی را که ابراهیم...

Sunday, October 29, 2017

زمینه‌های بحث توحید در قرآن

نظریه‌ی توحید قرآنی، آشکارا معطوف به مقابله با اعتقادات مشرکانه و غیرتوحیدی، در هر بعدی (به ویژه شرک در عبادت و شرک در تدبیر) و به هر گونه‌ای...

Saturday, October 28, 2017

تثلیث از منظر واژه‌شناسی و قرآن

تثلیث از ریشه‌ی ثلث در لغت به معنای سه بخش کردن، سه یکی کردن، سه گوشه کردن و سه کردن است و در اصطلاح خدا را سه دانستن است، با این توضیح که پدر...

Saturday, October 28, 2017

توحید در قرآن و تفسیر

تأکید بر یکتایی خدا و نفی صریح و قاطع هرگونه شرک، اصلی‌ترین پیام قرآن شناخته شده است. تحقق تاریخی امت اسلامی نیز، به رغم تکثر آشکار و نسبتاً...

Saturday, October 28, 2017