مَصالِح مُرْسَله

مأخذ استنباط از نظر اكثریت اهل تسنن «مصالح مرسله» است كه گاهی از آن به «استصلاح» و زمانی به «استدلال» تعبیر می‌شود. غزالی در تعریف آن می‌گوید:...

Wednesday, May 4, 2016

مُطْلَق و مُقَّیَد

مطلق در لغت به معنای رها و شایع، و مقیّد در لغت به معنای گرفتار است. و در اصطلاح مطلق كلمه‌ای است كه دلالت كند، بر معنایی كه دارای افرادی باشد....

Wednesday, May 4, 2016

مُشْتَقّ

مشتق در اصطلاح ادبا (علم صرف و نحو) در مقابل جامد است، و آن لفظی است كه از لفظ دیگر گرفته شده، و حروف مشتقّ منه را داشته باشد. مثل، افعال، اسم‌های...

Wednesday, May 4, 2016

مَرَّه و تَكرار

«امر» دلالت بر نسبت طلبیه می‌كند، و نهی دلالت بر بازداشتن و زجر. از جمله مباحثی كه در مبحث «امر» و «نهی» مطرح است اینكه آیا صیغه‌ی «امر» یا «نهی»...

Wednesday, May 4, 2016

مُسْتَقلاتِ عَقْلیّه

دلیل عقلی بر دو قسم است: 1.استلزامات عقلیه. 2.مستقلات عقلیه: مقصود از مستقلات عقلیه آن است كه عقل انسان رأساً و بدون كمك گرفتن از نصّ قانون شرع،...

Wednesday, May 4, 2016

مُرَجِّح

چیزی است كه دلیلی را بر دلیل دیگر ترجیح داده و باعث از بین رفتن تعارض بین دو دلیل گردد. مرجّح بر سه نوع است: الف. مرجّحات باب تعارض؛ ب.مرجّحات...

Wednesday, May 4, 2016

مُخَصِّص

هر عبارتی كه دامنه عام را محدود كند، «مخصّص» نام دارد. مثال:‌ اصل 82 قانون اساسی می‌گوید: «استخدام كارشناسان خارجی از طرف دولت ممنوع است. مگر...

Wednesday, May 4, 2016

مُحْكَم و مُتَشابه

در معنای محكم و متشابه اختلاف است. فاضل تونی می‌گوید: عبارتی كه ظاهرش مقصود باشد «محكم» است و اگر غیر ظاهر مراد باشد «متشابه» است.

Wednesday, May 4, 2016

قِیاس

قیاس از نظر لغت به معنای اندازه‌گیری، سنجش و برابری است. و در اصطلاح علم اصول هرگاه در دو موضوع مشابه حكم یكی معلوم و حكم دیگری مجهول باشد، و...

Tuesday, May 3, 2016

مُجمل و مُبَیّن

به كلمه یا كلامی مجمل گویند، كه معنای آن معلوم نبوده و مردّد بین دو یا چند احتمال باشد، و ندانیم كدام یك مراد گوینده است. مثلاً كلمه قرء (بضمّ...

Tuesday, May 3, 2016

قول لغوی

از مباحث مطروحه در علم اصول این است كه آیا «قول لغوی» (لغت‌دان) حجت است یا خیر؟ مثلاً در تشخیص معنای «صعید» كه در قرآن به كار رفته می‌توان استناد...

Tuesday, May 3, 2016

قَطْع

قطع در لغت انكشاف كامل و مرادف علم و یقین است، و در اصطلاح نیز دارای همان معنای لغوی است. مكلف و مجتهد در مقام تشخیص وظیفه یا قطع و یقین خواهد...

Tuesday, May 3, 2016

امامیّه و اصول روایى اصحاب اجماع

اصحاب اجماع, اصطلاحى رجالى است كه در میان فقها, محدثان و رجالیان امامیه شهرت دارد و بر گروهى از راویان در سده هاى دوم و سوم قمرى ( 8 و 9م) اطلاق...

Wednesday, February 10, 2016

مکاتب فقهی عصر صفوی

واژه‌ی (مکتب) در زبان فارسی (و مدرسه در زبان عربی) از زمره کلماتی که در لابلای سخنان دانش‌پژوهان و نویسندگان علوم گوناکون به ویژه دانش‌پژوهان...

Saturday, January 2, 2016

قواعد فقهی و فرق آن با قواعد اصولی

قواعد فقهی از مهمترین مسائلی است که شناخت آنها بر فقه پژوه و مجتهد لازم است. همچنین شناخت موارد و شرائط آن و موارد استثناء شده از آن به تبع این...

Saturday, January 2, 2016

جایگاه شهرت در اندیشه فقهی محقق اردبیلی

یکی از مسائلی که می‌تواند انعکاسی از اندیشه فقهی یک فقیه به دست دهد مسئله مهم شهرت می‌باشد شهرت در واقع به سه بخش شهرت روائی، شهرت عملی و شهرت...

Saturday, December 26, 2015

جایگاه اجماع در اندیشه فقهی محقق اردبیلی (1)

در کتاب‌های فقهی و اصولی شیعه و سنی، در کنار کتاب و سنت و عقل، اجماع نیز به عنوان یکی از منابع احکام مطرح شده و درباره ماهیت، تعریف، شرایط، احکام،...

Saturday, December 26, 2015

جایگاه اجماع در اندیشه فقهی محقق اردبیلی (2)

کاربردهای اجماع در زبدةالبیان عبارتند از: کاربرد اجماع به عنوان توجیه و تأویل فتاوای خلاف دلیل، کاربرد اجماع به عنوان فصل الخطاب در نزاع، کاربرد...

Saturday, December 26, 2015

جایگاه عرف در اندیشه فقهی محقق اردبیلی

یکی از مراجع تشخیص ظاهر ادله، عرف است. به عبارتی می‌توان گفت حلقه واسطه میان آیات و روایات و ادله اصولی و فقهی چون قاعده لاضرر و لاحرج، عرف است...

Saturday, December 26, 2015

جایگاه عقل و برهان در اندیشه فقهی محقق اردبیلی (1)

قبل از شروع بحث شایسته است به منظور تبرک تحقیق و استفاده علمی و به منظور تبیین اهمیت عقل و جایگاه آن در اسلام و به خصوص در فقه، حدیثی از امیرالمؤمنین...

Saturday, December 26, 2015