احکام پزشکی | سوال سی و شش

پرسش :

بیمارى در بستر بیمارى است. بنابر تجربه و تشخیص تیم متخصّص ومجرّب پزشکى، هیچ امیدى به درمان او نیست، و به سبب پیشرفت بیمارى تا چند روز دیگر قطعاً خواهد مرد، با این فرض که بیمار مذکور از درد و رنج جانکاهى برخوردار است و تحمل این درد براى او طاقت فرسا و غیر قابل تحمل است، و به همین دلیل علاقمند به خاتمه دادن به زندگى اش مى باشد. لطفاً بفرمایید: الف) آیا تیم پزشکى براى رهایى از رنج طاقت فرساى بیمار، حق (یا وظیفه) دارند با تزریق آمپول هوا، یا خوراندن دارویى مهلک (به او) به زندگى اش خاتمه بخشد؟ ب) آیا تیم پزشکى حق دارد به طور غیر مستقیم عمل نموده و مثلاً زمانى که بیمار مذکور به تنفّس مصنوعى احتیاج مبرم دارد، یا نیازمند معالجات اضطرارى است، با خوددارى از انجام معالجه اضطرارى، یا تعلّل و تأخیر در رساندن تنفس مصنوعى، یا قصور و تقصیر در امر خوراندن داروهاى حیاتى و مورد نیاز بیمار زمینه را براى پایان دادن به زندگى وى مهیّا کرده و او را در آستانه مرگ قرار دهد؟ ج) در فرض مذکور، آیا تیم پزشکى حق دارد، داروهاى مهلک و کشنده را در اختیار بیمار مذکور قرار دهد تا براى رهایى از درد جانکاه با خوردن این داروها (با قصد خودکشى) به زندگى دردآورش خاتمه بخشد؟ د) در مسأله مذکور آیا فرقى بین انجام عمل و ترک عمل وجود دارد؟ به این معنى که اگر کسى بطور مستقیم داروى مهلک را به بیمار تزریق کند فرقى با کسى که به طور غیر مستقیم و مثلاً با نرساندن تنفس مصنوعى، موجب مرگ بیمار مى شود، دارد؟ ه) در صورتى که بیمار در حالت اغما و بیهوشى فرو رفته باشد، و هیچ علائم حیاتى مبنى بر شعور و زنده بودن در او مشاهده نشده و به حیات نباتى زنده باشد، آیا اولیاى دم و بستگان بیمار حق دارند، درباره تداوم معالجات پزشکى یا عدم تداوم و قطع آن تصمیم بگیرند؟

پاسخ :
پزشک یا تیم پزشکى حق ندارند به زندگى بیمار خاتمه دهند یا ابزار خودکشى را در اختیار او قرار دهند؛ ولى مى توانند از ادامه معالجه چنین بیمارى خوددارى کنند.

منبع: استفتائات جدید، آیت‌‌ الله العظمی مکارم شیرازی دام ظله، جلد 4، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیان نژادی، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه ‌السلام، 1393.