آداب خوردن و آشامیدن در روایات اهل بیت (علیهم السلام)

درست خوردن و آشامیدن موجب صحت جسم و روح است.
 

چکیده: خوردن و آشامیدن در نگاه دین بهره گیری از نعمت الهی در مسیر بندگی خداست، از همین رو در آموزه های دینی برای این رفتار توصیه هایی آمده است؛ از جمله نهی از خوردن و آشامیدن به سان بیگانگان؛ با ما همراه باشید تا با برخی از آداب خوردن و آشامیدن از نگاه دین آشنا شوید.

تعداد کلمات 1063 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

 

حلال خواری: در حدیث معراج آمده است: ای احمد! اگر خوردن و آشامیدنت پاک باشد در حفظ و حمایت من هستی.[1]
رسول خداوند (صلی الله علیه و آله) می فرماید: هرکس غذای حلال بخورد فرشته ای بالای سرش بایستند و برایش آمرزش بخواهد تا از خوردن فارغ شود.[2]
شست و شوی دست: رسول خداوند (صلی الله علیه و آله) می فرماید: شست و شوی دست پیش از غذا فقر را دور می کند و پس از غذا غم را بزداید و دیده را بهبود بخشد.[3]
امیرمؤمنان (علیه السلام)  می فرماید: شستن دستان پیش از غذا و پس از آن، روزی را زیاد می کند.[4]
امام باقر (علیه السلام)  می فرماید: صاحبخانه پیش از غذا قبل از همه و پس از غذا بعد از همه دستان خود را می شوید.[5]
امام صادق (علیه السلام)  می فرماید: شست وشوی دستان پیش از غذا و پس از آن روزی را بیفزاید؛[6] همچنین می فرماید: پیش از غذا صاحبخانه شستن دستان را آغاز می کند تا کسی خجالت نکشد؛ اما پس از غذا از سمت راست در ورودی پذیرایی شستن دستان بدون تفاوت میان افراد شروع می شود؛[7] نیز می فرماید: هرکس پیش و پس از غذا دستش را بشوید در گشایش و سلامتی زندگی می کند[8] و می فرماید: هرگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به ویژه نان و گوشت می خورد دستانش را به خوبی می شست سپس مانده آب دستانش را به صورت می کشید.[9]
 
گفتن بسم الله: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرماید: با جماعت بخورید و بسم الله الرحمن الرحیم بگویید تا برکت غذا زیاد شود.[10]
امام باقر (علیه السلام)  می فرماید: هرگاه سفره غذا را گستردید بسم الله الرحمن الرحیم بگویید.[11]
 امام کاظم (علیه السلام)  می فرماید: هنگام نوشیدن بسم الله الرحمن الرحیم و پس از آن الحمد لله رب العالمین بگویید.[12]
مرحوم صدوق گوید: روایت شده که هرکس فراموش کرد برای هر نوع غذایی بسم الله بگوید، پس از یاد آوری بگوید: «بسم الله على أوله وآخره».[13]
سپاسگزاری: رسول خداوند (صلی الله علیه و آله) می فرماید: پاداش کسی که می خورد و سپاس آن را می گزارد همانند کسی است که برای خدا روزه می گیرد.[14]
راه نرفتن: امام صادق (علیه السلام)  می فرماید: در حال راه رفتن غذا نخور مگر از روی ناچاری.[15]
نایستادن: انس گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از ایستاده آشامیدن نهی فرمود. پرسیدم: ایستاده غذا خوردن چه حکمی دارد؟ فرمود: خوردن بدتر است.[16]
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرماید: هنگام غذا کفش هایتان را بکنید، زیرا مایه راحتی پاهایتان و سنت زیبایی است[17] و نیز می فرماید: غذا خوردن در بازار مایه پستی است.[18]
ندمیدن: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرماید: در خوردنی و آشامیدنی فوت نکنید[19] (غذا به قدری گرم نباشد که با دمیدن خنک شود.)
از امام صادق (علیه السلام)  نقل شده که آن حضرت از دمیدن در خوردنی و آشامیدنی منع نمی کرد و می فرمود: این کار در حضور دیگری ناپسند است، زیرا ممکن است وی این کار را نپسندد.[20]
نخوابیدن: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرماید: در حالی که بر شکم خوابیده اید غذا نخورید.[21]
داغ نبودن غذا: رسول خداوند(صلی الله علیه و آله) می فرماید: از غذای داغ بپرهیزید، زیرا برکت را می برد و غذای سرد بخورید، چرا که هم گواراست هم برکتش بیشتر است.[22]
با طهارت بودن: امیرمؤمنان (علیه السلام)  می فرماید: رسول خداوند از غذا خوردن هنگام جنابت نهی فرمود.[23]
به فرموده امیرمؤمنان (علیه السلام) : غذا خوردن در حال جنابت فقر می آورد.[24]
توجه به مصلح غذایی: امام صادق (علیه السلام)  می فرماید: هرگاه پنیر و گردو باهم خورده شوند در هر یک شفایی هست؛ ولی اگر جداگانه خورده شوند در هر یک دردی هست.[25]
امیرمؤمنان (علیه السلام)  می فرماید: سزاوار است که خردمند [هر نوع غذایی را  نخورد، بلکه] هنگام خوردن غذای لذیذ و شیرین تلخی دارو را به یاد آورد.[26]
رعایت غذای متناسب: امام رضا (علیه السلام)  می فرماید: به اندازه ای غذا بخور که متناسب بدنت باشد و بیشتر از آن ارزش غذایی ندارد و هرکس به اندازه بخورد او را سود بخشد و همچنین است آشامیدن آب.[27]
رعایت غذا (و میوه) هر فصل: امام رضا (علیه السلام)  می فرماید: به اندازه توان و میل خود در تابستان غذای با طبع سرد و در زمستان غذای با طبع گرم و در دو فصل دیگر غذای معتدل بخور.[28]
به پشت خوابیدن پس از غذا: امام صادق (علیه السلام)  می فرماید: کمی به پشت دراز کشیدن پس از سیری بدن را فربه، غذا را گوارا و درد را ریشه کن می کند.[29]
امام رضا (علیه السلام) می فرمایند: هرگاه غذا خوردی [کمی] به پشت دراز بکش و پای راست را روی پای چپ قرار ده.[30]

نکته: مقصود از این روایات دراز کشیدن کوتاه پس از غذاست نه خوابیدن، زیرا در روایات دیگر خوابیدن پس از غذا نهی شده است.
 
منبع: کتاب «مفاتیح الحیات»
نویسنده: آیت الله العظمی جوادی آملی (حفظه الله)

پی نوشت :
[1] . ارشاد القلوب، ص 203.
[2] . الدعوات، ص 25.
[3] .مکارم الاخلاق، ص 139.
[4] . تحف العقول، ص 101.
[5] . قرب الاسناد، ص 34.
[6] . الکافی، ج 6، ص 290.
[7] . علل الشرایع، ص 291.
[8] . الکافی، ج 6، ص 290.
[9] . مکارم الاخلاق، ص 31.
[10] . مکارم الاخلاق، ص 149؛ مستدرک الوسایل، ج 16، ص 231.
[11] الفقیه، ج 3، ص 356.
[12] مکارم الاخلاق، ص 152.
[13] . الفقیه، ج 3، ص 356.
[14] . الکافی، ج 2، ص 94.
[15] . الفقیه، ج 3، ص 354.
[16] . عوالی الئالی، ج 1، ص 76.
[17] . مکارم الاخلاق، ص 124.
[18] . الدعوات، ص 139.
[19] . الجامع الصغیر، ج 2، ص 695.
[20] . دعائم الاسلام، ج 2، ص 118.
[21]. الجامع الصغیر، ج 2، ص 695.
[22] . عوالی الئالی، ج 1، ص 163.
[23] . الفقیه، ج 4، ص 3.
[24] . الخصال، ص 505.
[25] . الکافی، ج 6،ص 340.
[26] . شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 20، ص 272.
[27] . مستدرک الوسایل، ج 16، ص 220.
[28] . بحارالانوار، ج 59، ص 311.
[29] . الدعوات، ص 80.
[30] . الکافی، ج 6، ص 299.