پرسش های جنسی کودکان و راه پاسخ گویی به آن

چکیده: با پا نهادن کودک به سنی که می تواند تفاوت خود و جنس مخالف خود را درک کند، و یا در صورتی که محیط او، محیط ناامنی جنسی باشد، ممکن است سئوالاتی در ذهن او در مورد این دست از مسائل بروز کند که در این نوشتار به راه های پاسخ گویی درست به سئوالات کودک بیان شده است. با ما همراه باشید. 

تعداد کلمات 1343 / تخمین زمان مطالعه7 دقیقه

باید بپذیریم که یکی از مهم ترین وظایف تربیتی والدین پاسخ به پرسش های جنسی فرزندان است؛ آیا فکر می کنیم بچه ها بزرگ تر که شدند خودشان پاسخ این سئوالات را پیدا می کنند؟ هیچ فکر کرده ایم که اگر خانواده ما، محیط امنی برای طرح و پاسخ به چنین پرسش ها نباشد فرزندان ما از کجا و به چه وسیله ای پاسخ آنها را خواهند یافت؟! هیچ با خود اندیشیده ایم که در دنیای ارتباطات اطلاعات و عصر الکترونیک، ممکن است چه اتفاقات ناگواری برای فرزندان دلبندمان رخ دهد؟
بررسی ها نشان می دهد کودکان برای یافتن پاسخ پرسشهای خود ابتدا نزد پدر، مادر و اعضای نزدیک خانواده خود می روند و زمانی که به مرحله بلوغ و نوجوانی می رسند، گرایش بیشتری به سمت دوستان و هم سن و سالان خود پیدا می کنند.
بعضی از والدین، هنگام مواجه شدن با این نوع از پرسش ها، دست پاچه شده و نمی دانند چگونه به آنها پاسخ دهند؛ برخی نیز متأسفانه پاسخ این گونه پرسش ها را با جملات تندی مثل: این غلطها به تو نیامده! این حرف ها را از چه کسی یاد گرفته ای؟! یا با زدن یک سیلی یا پس گردنی! چنین پرسش هایی را در نطفه خفه می کنند و خود را پیروز میدان می دانند؛ غافل از اینکه ماجرا با این گونه عکس العمل ها ختم نمی شود بلکه ممکن است فرزند دلبند ما را برای یافتن پرسش هایش، به سوی افراد و منابع نامطمئن سوق دهد و پیامدهای ناگواری را در پی آورد!
از این رو بهتر است پدر و مادر، قبل از آنکه فرزندشان اطلاعات غلط و نادرستی درباره موضوعات مختلف، و از جمله مسائل جنسی، از دیگران کسب کند، فرصت و امتیاز خود را برای صحبت کردن درباره این گونه مطالب از دست ندهند و نکات اساسی و لازم را به آنها بیاموزند.
اگر والدین بتوانند مطابق با فرهنگ خود، وظیفه انتقال این مفاهیم پایه ای را خود به عهده بگیرند، احتمال اینکه فرزندشان از روی کنجکاوی به منابعی که می تواند تأثیری منفی در روند پرورش او بگذارد مراجعه کند، کاهش می یابد.[1]
پیش از این اشاره شد که براساس برخی از تحقیقات ، پرسشهای جنسی فرزندان از حدود سنین سه الی چهار سالگی آغاز می شود و تا سن بلوغ ادامه می یابد. در مبحث مربوط به دوران خردسالی برخی از پرسش های کودکان و پاسخ آن بیان گشت. لیکن در این جا به اصول کلی در پاسخگویی و رعایت نکاتی چند، اشاره می گردد تا مورد استفاده والدین برای پاسخ به پرسش های فرزندان قرار گیرد. به ویژه برای سنین شش سالگی به بعد.

در پاسخ به هر پرسشی، کشف انگیزه پرسش کننده بسیار کارساز است. زیرا گاهی کودک با نوجوان، یک واژه و عبارتی را در جایی می شنود و بدون آن که درباره آن چیزی بداند و قدرت درک آن را داشته باشد، معنا و مفهوم آن واژه و عبارت را از پدر یا مادر یا مربی می پرسد. گاهی علت پرسش کنجکاوی و تجسس است. و گاهی به خاطر جلب توجه می باشد. و گاهی هم از روی بیکاری و سرگرمی پرسشی را مطرح می کند.گاهی به هنگام طرح سؤال، از آنجا که یک ارتباط دوجانبه برقرار شده، می توان از این فرصت حداکثر استفاده را برد و مطالب اساسی و بنیادین را بیان کرد و آنگاه به پاسخ پرداخت.

 او در پاسخ به برخی از پرسش ها باید به اجمال بسنده کرد و از توضیح و تفصیل اجتناب نموده یا به جهت آسیب زایی و یا به جهت عدم قدرت درک و فهم. چنانکه قرآن کریم در رابطه با برخی از پرسش ها، یک پاسخ کلی و اجمالی می دهد. مثلا در پرسش از ماهیت روح می فرماید: روح از امر پروردگار من است و جز اندکی از دانش، به شما داده نشده است. ویسألونک عن الروح قل الروح من أمر ربی وما أوتیتم من العلم الا قلیلا.[2]

گاهی به هنگام طرح سؤال، از آنجا که یک ارتباط دوجانبه برقرار شده، می توان از این فرصت حداکثر استفاده را برد و مطالب اساسی و بنیادین را بیان کرد و آنگاه به پاسخ پرداخت. چنانکه  حضرت یوسف (علیه السلام) در پاسخ به درخواست تعبیر خواب دو جوان هم زندانی اش، ابتدا به مباحث اعتقادی و زیربنایی پرداخت و سپس تعبیر خوابشان را بیان کرد.
بنابراین اگر پدر و مادر و مربیان، فهیم و زیرک باشند به هنگام پرسش های جنسی فرزندان، اگر  موقعیت اقتضاء کند با ظرافت و زیرکی در حالی که در حد فهم و درک فرزندشان به پاسخ می پردازند بخشی از مباحث عفاف و پاکدامنی مرتبط با آن پرسش را نیز می توانند به او بیاموزند. مثلا هنگامی که دختربچه هفت ساله می پرسد چرا نباید مرد همسایه مرا در آغوش بگیرد و ببوسد با اینکه قبلا که سه ساله بودم این کار را انجام می داد؟ در این جا والدین می توانند به مباحث محرم و نامحرم ورود پیدا کنند و حد و حدود نگاه، صحبت، معاشرت، حجاب و حریم ها را بیان نمایند و بدین ترتیب بخشی از آداب و احکام عفاف و پاکدامنی را آموزش دهند و در نتیجه فرزندشان را از اینکه مورد سوء استفاده جنسی دیگران قرار گیرد، مصون دارند.

گاهی در پاسخ به برخی از پرسش ها بایستی با صراحت، بدی، زشتی و زیان آن را بیان کرد. چنان که در پاسخ به پرسش از آمیزش در ایام عادت ماهانه زنان، قرآن کریم می فرماید: آن، رنجی است. پس هنگام عادت ماهانه ، از [آمیزش با] زنان کناره گیری کنید، و به آن نزدیک نشوید تا پاک شوند.[3]
براین اگر نوجوان از پدر و مادر و مربی بپرسد زنا چیست؟ یا لواط چیست؟ و یا استمناء و خودارضایی چیست؟ و یا حکم بدحجابی چیست؟ و.... در پاسخ به هر یک از پرسش های یادشده می توان زشتی و زیان های فراوان آن را بیان کرد.
گاهی در پاسخ به برخی از پرسش ها می توان سود و زیان فراوان آن را بیان کرد. چنان که قرآن کریم از شراب و قمار می فرماید: در آن دو، گناهی بزرگ، و سودهایی برای مردم است. و گناهشان از سودشان بزرگ تر است.[4]اگر پدر و مادر و مربیان برای پاسخ آمادگی ندارند و یا هم اکنون پاسخ دادن را به مصلحت نمی دانند از کودک و نوجوان مهلت بخواهند و پس از مطالعه و مشورت و بررسی، پاسخ مناسب را در زمان مناسب ارائه دهند.
اینک در رابطه با برخی از سوال های جنسی نیز می توان پاسخی مشابه داد. مثلا در پرسش از اینکه «ارتباط دختر و پسر چه ایرادی دارد؟» میتوان زیان های فراوان آن را که در درس سیزدهم درسنامه عفاف آمده - توضیح داد و به خوشیها و لذت های آنی و زودگذر آن نیز اشاره داشت.

اگر پدر و مادر و مربیان برای پاسخ آمادگی ندارند و یا هم اکنون پاسخ دادن را به مصلحت نمی دانند از کودک و نوجوان مهلت بخواهند و پس از مطالعه و مشورت و بررسی، پاسخ مناسب را در زمان مناسب ارائه دهند. چنان که قرآن کریم در پاسخ به برخی از پرسش ها چنین شیوه ای را در پیش گرفته است. (ویسألونک عن ذی القرنین قل سأتلو علیکم منه ذکرا) و از تو درباره «ذوالقرنین» میپرسند. بگو: به زودی چیزی از او برای شما خواهم خواند او خواهم گفت.[5]
اگر پدر و مادر، اهل تقوا باشند و در محیط خانه و در معاشرت ها، به دستورات دینی در حوزه عفاف و پاکدامنی عمل کنند، فرزندان خواه ناخواه به طور غیرمستقیم با این مباحث آشنا می شوند و هنگامی که پا به سن بلوغ بگذارند به خوبی پاسخ بسیاری از پرسش ها را می دانند.

---