واژه‌شناسی بازار

بازار، در فارسی میانه وازار wāzār [w’c’l؛ در فارسی میانه مانوی w’c’r] با ترکیب‌هایی چون وازارگ (بازاری)، واز ارگان (بازرگان)، واز ارگانیه (بازرگانی)،...

Saturday, September 10, 2016

اصل خط عربی

مشکل خط عربی، مشکل پیچیده‌ای در تاریخ است. بسیاری از مورخان، گاهی به روایت و گاهی به حدس و گمان به آن پرداخته اند. علت این امر به این نکته برمی...

Tuesday, July 12, 2016

پیدایش خط عربی

اثری به دست نیامده است كه بر آشنایی عرب حجاز به كتابت و خط درگذشته‌ی دور دلالت داشته باشد. آنان اندكی پیش از ظهور اسلام با خط و كتابت آشنا شدند....

Thursday, June 30, 2016

اصطلاح‌شناسی تجارت

تجارت (در فارسی: بازرگانی) در لغت به معنای خرید و فروش، داد و ستد و معامله کردن است. برخی منابع، تجارت را در کاربرد اصطلاحی آن معنا کرده‌اند،...

Sunday, June 26, 2016

سیاست‏های زبانی

وقتی تعداد زبان‌های موجود در کره‏ی زمین را در نظر گیریم، ممکن است احساس کنیم که همه‏ی اوضاع فراهم آمده تا آدم‏ها حرف یکدیگر را نفهمند. با‏ این...

Saturday, May 28, 2016

متغیرهای زبانی و متغیرهای اجتماعی

می‌دانیم که آواشناسی با واج‏شناسی تفاوت دارد: آواشناسی به توصیف تلفظ واقعی آواهای زبان در گویندگان مختلف می‏پردازد و واج‏شناسی از این تلفظ‏ها...

Saturday, May 28, 2016

زبان شناسی اجتماعی یا جامعه شناسی زبان؟

تفاوت میان زبان شناسی اجتماعی خرد و زبان شناسی اجتماعی کلان را، که بسیار رایج است، در واقع نمی‏توان تا‏ این حد دوگانه طرح کرد. به عنوان مثال...

Saturday, May 28, 2016

رفتارها و برخوردها

می‏‌گویند که شارل کن (یا شارل پنجم) با آدم‏ها به فرانسوی، با اسب‏‌ها به آلمانی و با خدا به اسپانیایی حرف می‌‏زده است. تولیو دو مورو ضرب‌المثلی...

Saturday, May 28, 2016

پیکار در راه برداشتی اجتماعی از زبان

زبان‏شناس فرانسوی آنتوان میه (1866-1936) در متن‌های متعددی جنبه‏ی اجتماعی زبان را خاطر نشان ساخته، یا به عبارت دقیق‏تر آن را به مثابه‏ی واقعیتی...

Saturday, May 28, 2016

برخورد زبان‏ها

واژه‏‌ی تداخل به معنای تغییر ساختارهای زبانی است که از ورود عناصر بیگانه به عرصه‏‌های بسیار ساختارمند زبان، مانند مجموعه‏‌ی نظام واجی، بخش اعظمی...

Saturday, May 28, 2016

نگاهی به ترجمه‌ی تاریخ مفصل عرب قبل از اسلام

تاریخ مفصل عرب قبل از اسلام. نوشته‌ی دکتر جوادعلی. ترجمه‌ی دکتر محمدحسین روحانی. جلد اول، کتابسرای بابل، 1367، 474 ص.

Tuesday, April 19, 2016

«بیت الحکمة» و تأثیر آن بر غنابخشی فرهنگ و ادب عربی در عصر اول عباسی

«بیت الحکمة» «بغداد» (218 – 136 هـ.ق) – به عنوان مهم‌ترین کتابخانه در جهان اسلام که اغلب «مأمون» معتزلی را مؤسس آن می‌دانند – در جریان نهضت ترجمه...

Tuesday, April 19, 2016

وام واژه‌های فارسی در نِشوارُالمُحاضَرَه‌ی تنوخی (ق. 4)

انبوهی نویسنده از زمان ابن دُرَید (وفات: 321) تا زمان ما به معرّبات به طور عام و به معرّباتی که ریشه‌ی فارسی دارند به طور خاص پرداخته‌اند. همه‌ی...

Tuesday, April 19, 2016

در جستجوی واژگان فارسی اسب‌شناسی

مربّی سواری به شاگردانش چنین آموزش می‌داد: کره‌‌ی اسب را به مانژ بیاورید، و برای آن که مفاصل و بخولق‌هایش سفت شود، اول قدم ببرید، بعد یورتمه،...

Tuesday, April 19, 2016

ترجمه‌ی اشعار کهن فارسی به عربی

شعر فارسی، از اوائل سده‌ی سوم هجری، در قالب عروض عربی سربرآورد، و در ترکیب‌هایی ساده و نسبتاً ابتدایی، و مضامینی گاه بسیار ناپخته این سو و آن‌سو...

Tuesday, April 19, 2016

زبان‌شناسی اجتماعی

همان‌طور که از این عنوان برمی‌آید، این رشته دربرگیرنده‌ی حوزه‌هایی از مطالعات است که زبان و جامعه را به هم متصل می‌سازند. زبان‌شناسی اجتماعی...

Monday, February 22, 2016

زبان‌شناسی

در آغاز قرن بیستم، «زبان‌شناسی» می‌توانست چنین تعریفی داشته باشد: «مطالعه‌ی شکل و کارکرد زبان»، که البته معنای زبان را در ابهام باقی می‌گذاشت....

Monday, February 22, 2016

زبان

مباحث مربوط به این موضوع دامنه‌ای چنان گسترده دارد و از چنان تنوعی برخوردار است که می‌توان گفت زبان در تفکر اجتماعی قرن بیستم هم جایگاه مرکزی...

Monday, February 22, 2016

یادی از دانشمندی رنج‌دیده و ناکام

« و آن روز که حسنک را بردار کردند، استادم بونصر روزه بنگشاد و سخت غمناک و اندیشه‌مند بود چنان که به هیچ وقت او را چنان ندیده بودم، و می‌گفت:...

Sunday, February 14, 2016

معنای تازه‌ای از «آواز» در شاهنامه

معنی اصلی آواز در فارسی و پهلوی « صوت و صدا »ست و در فارسی از این معنی اصلی چند معنی دیگر نیز برآمده است، همچون « نعره، آواز خوش و نغمه، نام،...

Sunday, February 14, 2016