لزوم اخراج ثلث قبل از تقسیم ترکه | استفتاء یک

پرسش :

خانمی در سال 1310 شمسی کلیه مایملک خود را از منقول و غیرمنقول به همسر خود صلح نموده با شرط: 1. خیار فسخ در مدت سی سال؛ 2. استیفای منافع برای خود در مدت مذکور؛ 3. در صورت فوت مصالحه کننده، در بین مدت و عدم ظهور فسخ خیار و استیفای منفعت و در صورت لزوم مصالحه، متصالح ثلث عین‌الصلح مزبور را با اطلاع و صوابدید و نظارت شخص معین خرج کفن و دفن و تعزیه‏داری‌های ثلاثه و سبعه و اربعین و سال مصالحه نمایند و دو ثلث دیگر را چنان‌چه متصالح و مصالحه کننده مزبور اولادی داشته باشد، بین اولاد مصالحه کننده مزبور، به قرار «للذّکر مثل حظّ الانثیین...»* قسمت نماید و چنان‌چه اولادی نداشته باشد، تمامی عین‏الصلح مزبور را به هر قسمی که بخواهد جهت خود تصرفات مالکانه نماید و کسی حق مزاحمت و ممانعت نداشته باشد و در یازدهم شهریور 1310 شمسی مطابق 19 ربیع‏الثانی 1350هـ.ق، صیغه شرعیه جاری شد. ضمناً در سال 1320 یک دختر که تنها اولاد مصالحه‏کننده مزبور است به وجود آمده و در سال 1324 مصالحه کننده (مادر دختر) فوت نموده، خواهشمند است بفرمایید منظور از این‌که «دو ثلث دیگر را باید بین خود و اولاد مصالحه کننده مزبور به قرار للذّکر مثل حظّ الانثیین قسمت نماید» چیست؟ و سهم هریک از متصالح و اولاد مصالحه کننده مزبور چقدر است؟

پاسخ :
ظاهر تعبیر للذکر مثل حظ الانثیین این است که بعد از اخراج ثلث، بقیه مطابق کتاب‏الله ارث شود؛ بنابراین مال مورد صلح (بعد از اخراج ثلث آن در مخارج مورد وصیت) بین شوهر متوفات و دختر او علی ما فرض الله تقسیم می‌‏شود، ربع دو ثلث [که باقی مانده است] به شوهر و بقیه آن به دختر می‌‏رسد.

* سوره نساء، آیه 11.

منبع: ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر امام خمینی رحمه ‌الله)، نشر قضا، 1390.