احکام بیع | سوال ده
پرسش :
به منظور واردات پارچه و نخ مبلغ چهل و چهار میلیون تومان سرمایه‌گذارى شده که بخشى از این سرمایه به صورت سرمایه از افراد دیگر صورت گرفته است، تشریفات لازم جهت انجام واردات کالا از دبى صورت گرفته و از فروشنده چک تضمین اخذ و قرارداد منعقد گردید امّا متأسفانه پس از چندین روز فروشندۀ کالا زندانى شده و هم اکنون نیز پس از گذشت ٣ سال در زندان مى‌باشد و ورشکست گردیده در نتیجه کل سرمایه و مال از بین رفته و فروشنده تاکنون توان پرداخت یک ریال را نداشته است. با توجه به وضع پیش آمده تکلیف شرعى کارگزار نسبت به ضرر و زیان شرکاء چیست؟ لازم به ذکر است کارگزار نیز با توجه به ضرر حاصله زمین‌گیر شده است.
پاسخ :
باسمه تعالى؛ چنانچه کارگزار فقط وسیلۀ انعقاد قرارداد بین صاحبان پول و فروشنده بوده بطورى که صاحبان پول از فروشنده جنس را خریده‌اند و کارگزار فقط این معامله را جوش داده و نسبت به صاحبان ضمانتى نکرده، در این صورت اگر کارگزار مسامحه نکرده چیزى بر او نیست، امّا اگر کارگزار پول را از صاحبان پول گرفته و متعهد شده که براى آنها جنس بخرد و براى آنها بفروشد و سهم هر یک را به او بپردازد، قرارداد مزبور مضاربه حساب مى‌شود؛ و اگر کارگزار براى صاحبان پول ضامن شده یا شرط شده که خسارت آنها را تدارک کند، در این صورت کارگزار ضامن مى‌باشد و لکن در صورت مطالبۀ صاحبان پول و تمکن از اداء خسارت آنها را مى‌پردازد، و اللّه العالم.
منبع: استفتائات جدید، آیت الله العظمی جواد تبریزی (رحمه الله)، جلد دوم، قم: نشر سرور، 1385.
باسمه تعالى؛ چنانچه کارگزار فقط وسیلۀ انعقاد قرارداد بین صاحبان پول و فروشنده بوده بطورى که صاحبان پول از فروشنده جنس را خریده‌اند و کارگزار فقط این معامله را جوش داده و نسبت به صاحبان ضمانتى نکرده، در این صورت اگر کارگزار مسامحه نکرده چیزى بر او نیست، امّا اگر کارگزار پول را از صاحبان پول گرفته و متعهد شده که براى آنها جنس بخرد و براى آنها بفروشد و سهم هر یک را به او بپردازد، قرارداد مزبور مضاربه حساب مى‌شود؛ و اگر کارگزار براى صاحبان پول ضامن شده یا شرط شده که خسارت آنها را تدارک کند، در این صورت کارگزار ضامن مى‌باشد و لکن در صورت مطالبۀ صاحبان پول و تمکن از اداء خسارت آنها را مى‌پردازد، و اللّه العالم.
منبع: استفتائات جدید، آیت الله العظمی جواد تبریزی (رحمه الله)، جلد دوم، قم: نشر سرور، 1385.
