شبهه: علم فقه علمى است متأثر از ساختار اجتماع و به عبارت دیگر، علمى است اجتماعى و سیاسى و بنابراین تابع مقتضیات اجتماع و سیاست و در خور آن ها، نه بر عکس و سیّالیّت فقه و سیّالیّت آن ها، فقه را هم سیّال...

شبهه: علم فقه کنونى تکلیف مدار است نه حق مدار؛ یعنى فقط بیانگر تکالیف است و کارى به حقوق مردم ندارد.

شبهه: علم فقه علمى اقلى است؛ یعنى اقلّ احکامى را که براى رفع خصومت لازم است مى دهد و لا غیر؛ نه این که حداکثر کارى را که براى اداره و تدبیر زندگى لازم است بیاموزد.

شبهه: علم فقه علم مصرف کننده است و علم فقه موجود مصرف کننده ى جهان شناسى، انسان شناسى، زبان شناسى، جامعه شناسى کهن است. این مصرف کنندگى، نه فقط نسبت به معارف درجه ى دوّم که نسبت به معارف درجه ى اول هم...

شبهه: فقه موجود با یک اخلاق نازل، هنر نازل، عقلانیت نازل و سطح معیشت نازل، مى سازد. جامعه فقهى لزوماً یک جامعه پیش رفته مدرن را اقتضا نمى کند.

شبهه: علم فقه علمى است ظاهربین، یعنى به ظواهر اعمال و اعمال ظاهرى کار دارد. حتّى اسلام آوردنِ زیرِ شمشیر را هم اسلام محسوب مى کند. جامعه ى فقهى لزوماً جامعه ى دینى نیست.

شبهه: علم فقه هم چون علم حقوق، علمى حیله آموز است که خصلت شدید دنیوى آن را نشان مى دهد.

شبهه: علم فقه، علمى دنباله رو است؛ یعنى جامعه ساز و طراح و برنامه ریز نیست؛ بلکه وقتى جامعه ساخته شد و شکل و صبغه ى خاصّى به خود گرفت، فقه، احکام آن را صادر مى کند. فقیهان نه توسعه آورده اند نه بیمه، نه...

شبهه: علم فقه از آن نظر که یک علم بشرى است، همواره ناقص است و امکان تکامل بیشتر را دارد، فقط تحقیقات درون فقهى، بلکه تحولات علم اصول مى تواند علم فقه را شدیداً متحول کند و لذا ادعاى کمال براى آن بى وجه...