با سلام و احترام پرسشگر گرامی: ابتدا به این نکته توجه داشته باشید که انسان در طول زندگی خود از لحاظ جسمی و روحی مراحل مختلفی را پشت سر می‌گذارد، جای تردید نیست، لذا روایات متعددی در مورد تربیت فرزند و مراحل تربیتی او بر اساس سن و سال، در منابع آمده است.[1]که از نظر سند نمی‌توان همه‌ی آن روایات را نامعتبر دانست؛ بلکه برخی از این روایات معتبرند. مانند این روایت از امام صادق(ع) که می‌فرماید: فرزند هفت سال بازی می‌کند و هفت سال آموزش نوشتن می‌بیند و هفت سال به یادگیری حلال و حرام می‌پردازد.[2] صرف نظر از مباحث سندی، این روایات ناظر به بیان واقعیتی است که گستره فراوان داشته و در بیشتر موارد همین‌گونه است؛ اما باید توجه داشت گستره فراوان داشتن به معنای عام الشمول بودن آن نیست تا نتوان گریزی از آن داشت و هرگونه تغییری در آن‌را به مخالفت با معصوم(ع) تفسیر کرد؛ زیرا می‌دانیم که خانواده، محیط، استعداد شخصی و عواملی از این دست می‌توانند مرزهای تربیتی را تغییر دهند. لذا این طور روایات را می توان به عنوان توصیه های اخلاقی به کار گرفت. موفق و پیروز باشید. ___________________________________ [1]. برخی از کتاب‌هایی که این روایات را نقل کرده‌اند: الف. عده‌اى از علماء، الأصول الستة عشر، ص 342، قم، مؤسسة دار الحدیث الثقافیة، چاپ اول، 1423ق، 1381ش. ب. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 46 و 47، ج11، ص 441 و 442، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. ج. ابن بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص492، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1413ق. د. طوسى، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، تحقیق، خرسان، ج 8، ص 111، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق. هـ. بروجردى، آقا حسین، جامع أحادیث الشیعة، ج 22، ص 512، ج23، ص 232، ج 26، ص 846، تهران، فرهنگ سبز، چاپ اول، 1386ش. [2]. «أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْعَاصِمِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْغُلَامُ یَلْعَبُ سَبْعَ سِنِینَ وَ یَتَعَلَّمُ الْکِتَابَ سَبْعَ سِنِینَ وَ یَتَعَلَّمُ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ سَبْعَ سِنِین»‏. کافی، ج 6، ص 46.