ویژگی‌ها و سرانجام مصحف امام علی

برخی ویژگی هایی که مصحف امام علی(ع) را از سایر مصحف ها جدا می کردند، عبارتند از:

۱. در این مصحف، سیر تاریخی نزول قرآن و تشریع احکام (بویژه مسئله ناسخ و منسوخ)، به دلیل رعایت ترتیب سوره ها بر طبق نزول آنها و قرار گرفتن سوره های مدنی پس از سوره های مکّی، روشن بود.

۲. قرائت این مصحف، همان قرائت پیامبر(ص) بود. بنا بر این، فهم صحیح و درست آیات، در دسترس بود.

۳. در حاشیه این مصحف، تفسیر، تأویل، اسباب نزول و ... به دست امام(ع) نوشته شده بود و به آیات ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، نام اشخاصی که آیات در باره آنها نازل شده بود، و ... تصریح شده بود.

بنا بر این، در مصحف امام علی(ع)، هر آنچه ناظر به تفسیر و تبیین قرآن است، منعکس گردیده بود.

پس از ارتحال پیامبر(ص)، در حالی که امام علی(ع) به کار کفن و دفن ایشان مشغول بود، مردم با ابوبکر بیعت کردند. با توجّه به انحراف مسلمانان در موضوع امامت، و نیز وصیّت پیامبر(ص) به گرد آوری قرآن، امام علی(ع) از همان هنگام به گردآوری قرآن به صورت مصحف اقدام نمود و با پایان یافتن کار، طبق برخی نقل های تاریخی، آن را بار شتر نمود و به نزد ابوبکر و مردمِ پیرامون او آورد و به آنان فرمود:

«از آن هنگام که پیامبر خدا(ص) در گذشت، به غسل و دفن ایشان و سپس گرد آوری قرآن مشغول بودم و آن را در این پارچه قرار دادم. هیچ آیه ای از قرآن نیست که من آن را گرد نیاورده باشم و هیچ آیه ای بر پیامبر(ص) نازل نشد، مگر این که ایشان تأویلش را به من آموخت. این شما و این قرآن! فردا نگویید: ما از آن بیخبر بودیم!»؛ ولی یکی از بزرگان جمع (عمر) گفت: «با قرآنی که نزد ماست، به آنچه آوردی، نیازی نیست!».[۱]

آن گاه امام(ع) با قرآن به خانه رفت و دیگر کسی آن قرآن را ندید و در خانه اهل بیت(ع) ماند و به عنوان میراث علمی امامان، دست به دست گشت و طبق برخی روایات، اکنون در دست امام زمان(ع) است.

پی‌نوشت:
[۱]. ر.ک: کتاب سلیم بن قیس، ج ۲، ص ۵۸۱، ح ۴؛ الاحتجاج، ج ۱، ص ۲۰۷، ح ۳۸؛ بحار الأنوار، ج ۹۲، ص ۴۰، ح ۱.

منبع: از قرآن بیشتر بدانیم، مهدی خسروی سرشکی، قم: انتشارات دارالحدیث، ص ۴۸ ـ ۴۹

در این زمینه حتما بخوانید: