بی برنامگی، عامل بهانه جویی
پرسش :
پسر سه ساله ای دارم که خیلی بهانه‌گیر است. از آنجا که بعد از به دنیا آمدن پسرم، از نظر جسمی و روحی خیلی ضعیف شدم و با توجّه به اینکه اکنون کارمند هستم، نمی‌دانم چگونه به مشکل فرزند خود رسیدگی کنم. لطفاً راهنمایی بفرمایید.
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیتی کودک و نوجوان):
بی برنامگی، عامل بهانه جویی
عمده‌ی بهانه بچّه‌ها به دلیل این است که ما برای آن‌ها برنامه نداریم. طبق بررسی های به عمل آمده در یکی از کشورها، کارشناسان به این نتیجه رسیدند که متأسّفانه حدود ۹۷ درصد از مردم دنیا بی‌هدف زندگی می‌کنند؛ لذا امروزه بسیاری از مشکلات در زمینه های مختلف ناشی از همین بی هدفی و بی برنامگی است.
رابطه هدف و برنامه ریزی
وقتی در زندگی هدف نباشد، نمی‌توان برای آن برنامه ریزی کرد؛ زیرا آنچه که بر برنامهریزی حاکم است، هدف است. لذا انسان هایی که نمی‌توانند برای خود برنامهریزی خوبی داشته باشند، به این دلیل است که هدف زندگی خود را تعیین نکرده اند.
برنامه ریزی برای کودکان
از آنجا که نمی‌توانیم یک کودک را به حال خود واگذار کنیم و بگوییم برای خود برنامه داشته باش، لذا ما والدین باید برای او برنامه ریزی کنیم. وقتی یک کودک برنامه ای نداشته باشد، بهانه‌گیری‌ها، نق‌زدن‌ها و رفتارهای نابهنجار او شروع می‌شود.
راهکارها:
الف. برنامه ریزی با محوریت بازی
توصیه‌ی اوّل من به این مادر بزرگوار این است که حتماً برای فرزند خود یک برنامهریزی خوب داشته باشد. البّته ایشان باید بدانند که محور برنامهریزی در هفت سال اوّل بازی است؛ یعنی وقتی می‌گوییم برنامهریزی برای کودکان زیر هفت سال داشته باشیم، باید با محوریّت بازی و فعّالیّت‌های جسمی فرزندان باشد.
ب. تغذیه مناسب
از آنجا که یکی از دلایل بهانه‌گیری‌های فرزندان در این دوران ممکن است بد غذایی آن‌ها باشد، لذا مادر باید به تغذیه فرزند خود نیز بیشتر توجّه کنند و با مشورت پزشک، برنامه مناسبی برای تغذیه او داشته باشند.
از آنجا که مادر اشاره کردند که شاغل هستند و از لحاظ جسمی هم بنیه‌ی لازم را ندارند، ممکن است فرزند ایشان بیشتر در معرض این آسیب باشد.
ج. پر کردن خلاء عاطفی کودک
گاهی اوقات ممکن است این بهانه‌گیری‌ها به خاطر خلأ عاطفی باشد که البّته این مورد در بین بزرگ‌ترها نیز دیده می‌شود. گاهی اوقات وقتی به نیاز عاطفی افراد توجّه نمی‌شود، بهانه‌گیری می‌کنند؛ لذا در اصول و فنون مشاوره اصلی به نام “بهانه‌های پنهان“ داریم؛ به این صورت که وقتی یک مشکل پنهان در جایی وجود دارد، در جایی دیگر بهانه‌گیری صورت می‌گیرد و فرد به شکل دیگری رفتارهای خود را بروز می‌دهد. بنابراین، این مادر بزرگوار باید این مشکل پنهان را بیابند و به آن توجّه کنند.
شناخت نیازها
در مهارت‌های زندگی و مدل زندگی ما باید نیازها را بشناسیم؛ یعنی مادری که می‌خواهد فرزندی را تربیت کند، باید نیازهای فرزند خود را بشناسد.
معمولاً نیازهای بچّه‌ها از بزرگ ترها محدود است و معمولاً در سه حیطه‌ی عاطفی، جسمانی و اجتماعی است. ما اگر به این سه نیاز فرزندانمان توجّه کنیم، خیلی از مشکلات آن‌ها حل می‌شود و این سه نیاز با محوریّت بازی قابل حل است؛ یعنی اگر فرزند ما هم‌بازی داشته باشد، محیط بازی او مناسب باشد و اسباب‌بازی مناسب هم داشته باشد، ما می‌توانیم بسیاری از نیازهای او را برآورده کنیم.
بی برنامگی، عامل بهانه جویی
عمده‌ی بهانه بچّه‌ها به دلیل این است که ما برای آن‌ها برنامه نداریم. طبق بررسی های به عمل آمده در یکی از کشورها، کارشناسان به این نتیجه رسیدند که متأسّفانه حدود ۹۷ درصد از مردم دنیا بی‌هدف زندگی می‌کنند؛ لذا امروزه بسیاری از مشکلات در زمینه های مختلف ناشی از همین بی هدفی و بی برنامگی است.
رابطه هدف و برنامه ریزی
وقتی در زندگی هدف نباشد، نمی‌توان برای آن برنامه ریزی کرد؛ زیرا آنچه که بر برنامهریزی حاکم است، هدف است. لذا انسان هایی که نمی‌توانند برای خود برنامهریزی خوبی داشته باشند، به این دلیل است که هدف زندگی خود را تعیین نکرده اند.
برنامه ریزی برای کودکان
از آنجا که نمی‌توانیم یک کودک را به حال خود واگذار کنیم و بگوییم برای خود برنامه داشته باش، لذا ما والدین باید برای او برنامه ریزی کنیم. وقتی یک کودک برنامه ای نداشته باشد، بهانه‌گیری‌ها، نق‌زدن‌ها و رفتارهای نابهنجار او شروع می‌شود.
راهکارها:
الف. برنامه ریزی با محوریت بازی
توصیه‌ی اوّل من به این مادر بزرگوار این است که حتماً برای فرزند خود یک برنامهریزی خوب داشته باشد. البّته ایشان باید بدانند که محور برنامهریزی در هفت سال اوّل بازی است؛ یعنی وقتی می‌گوییم برنامهریزی برای کودکان زیر هفت سال داشته باشیم، باید با محوریّت بازی و فعّالیّت‌های جسمی فرزندان باشد.
ب. تغذیه مناسب
از آنجا که یکی از دلایل بهانه‌گیری‌های فرزندان در این دوران ممکن است بد غذایی آن‌ها باشد، لذا مادر باید به تغذیه فرزند خود نیز بیشتر توجّه کنند و با مشورت پزشک، برنامه مناسبی برای تغذیه او داشته باشند.
از آنجا که مادر اشاره کردند که شاغل هستند و از لحاظ جسمی هم بنیه‌ی لازم را ندارند، ممکن است فرزند ایشان بیشتر در معرض این آسیب باشد.
ج. پر کردن خلاء عاطفی کودک
گاهی اوقات ممکن است این بهانه‌گیری‌ها به خاطر خلأ عاطفی باشد که البّته این مورد در بین بزرگ‌ترها نیز دیده می‌شود. گاهی اوقات وقتی به نیاز عاطفی افراد توجّه نمی‌شود، بهانه‌گیری می‌کنند؛ لذا در اصول و فنون مشاوره اصلی به نام “بهانه‌های پنهان“ داریم؛ به این صورت که وقتی یک مشکل پنهان در جایی وجود دارد، در جایی دیگر بهانه‌گیری صورت می‌گیرد و فرد به شکل دیگری رفتارهای خود را بروز می‌دهد. بنابراین، این مادر بزرگوار باید این مشکل پنهان را بیابند و به آن توجّه کنند.
شناخت نیازها
در مهارت‌های زندگی و مدل زندگی ما باید نیازها را بشناسیم؛ یعنی مادری که می‌خواهد فرزندی را تربیت کند، باید نیازهای فرزند خود را بشناسد.
معمولاً نیازهای بچّه‌ها از بزرگ ترها محدود است و معمولاً در سه حیطه‌ی عاطفی، جسمانی و اجتماعی است. ما اگر به این سه نیاز فرزندانمان توجّه کنیم، خیلی از مشکلات آن‌ها حل می‌شود و این سه نیاز با محوریّت بازی قابل حل است؛ یعنی اگر فرزند ما هم‌بازی داشته باشد، محیط بازی او مناسب باشد و اسباب‌بازی مناسب هم داشته باشد، ما می‌توانیم بسیاری از نیازهای او را برآورده کنیم.
