کنجکاوی، زمینه ای برای رشد
پرسش :
من یک دختر نُه ساله دارم. او خیلی کنجکاو است. وقتی که به خانه ی نزدیکان می رویم، او به همه چیز دست می زند؛ چگونه با او برخورد کنم؟
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
کنجکاوی در این سنّ طبیعی است. ما نباید نسبت به کنجکاوی کودکانمان حسّاسیّت نشان بدهیم؛ مخصوصاً این کنجکاوی ها در سنّ کودکی بسیار عالی است و زمینه ای را برای رشد و پرورش استعدادهای آنها فراهم می کند.
راه های کنترل فرزند کنجکاو
بعضی از پدر و مادرها احساس می کنند که فرزندشان فضول است. ما به آنها می گوییم: اگر کنجکاوی فرزند در این حدّ است که فقط می خواهد بداند چه شده است، خب اشکالی ندارد؛ اگر چه در خانه ی دیگران باشد. در این جا والدین باید جواب او را به صورت منطقی بدهند؛ مثلاً اگر از شما پرسید این چه وسیله ای است؟ خیلی راحت و زیبا جواب او را بدهید و استفاده ی آن را به او بگوید. هیچ اشکالی ندارد؛ حتی اگر در خانه ی دیگران باشد.
حال اگر کنجکاوی او منجر به فضولی کردن شد؛ مثلاً بچّه رفت و چیزی را وارسی کرد یا چیزی را که مستور است و صاحب خانه نمی خواهد آن دیده شود، رفت و آورد. در این موارد ما نباید خیلی حسّاسیّت نشان بدهیم؛ بلکه با آگاهی دادن به او بگوییم: کنجکاوی تو خیلی خوب است و اگر چیزی را بخواهی بدانی، من به تو جواب می دهم؛ امّا بعضی از چیزها را نباید بدانی؛ چراکه جزء اموال خصوصی است. لذا با آگاهی دادن می توان او را کنترل کرد.
راه تشخیص کنجکاوی فرزند
امّا یک موقع فرزند در خانه ی دیگران راه می افتد و به وسایل عمومی خانه دست می زند. در اینجا برای تشخیص کنجکاوی یا فضولی فرزند، باید ببینیم که او به چه وسایلی دست می زند. آیا به وسیله ای دست می زند که همان را در خانه ی خود داریم یا به وسیله ای دست می زند که مثل آن را در خانه ی خود نداریم. اگر او به وسیله ای دست می زند که آن را در خانه ی خود داریم، اسم این کار کنجکاوی نیست.
امّا به نظر من او به وسایلی دست می زند که آن را تا به حال ندیده یا برای او جذّاب و جدید است. در این طور مواقع کار بچّه قطعاً کنجکاوی است. در مورد اوّل باید به او تذکّر داد و گفت: این روش خوب نیست، اگر کسی به منزل ما بیاید و این کار را انجام دهد، شما ناراحت می شوید؛ پس ممکن است دیگران هم از این رفتار شما ناراحت شوند. در اینجا والدین باید توجّه کنند که زیاد حسّاسیّت روی او نشان ندهند تا بچّه در مقابل والدین موضع منفی نگیرد؛ بلکه سعی کنند کودک را از این عمل با اختیار خودش باز دارند؛ نه با تحکیم و تحمیل.
پرسش های مرتبط:
کنجکاوی در این سنّ طبیعی است. ما نباید نسبت به کنجکاوی کودکانمان حسّاسیّت نشان بدهیم؛ مخصوصاً این کنجکاوی ها در سنّ کودکی بسیار عالی است و زمینه ای را برای رشد و پرورش استعدادهای آنها فراهم می کند.
راه های کنترل فرزند کنجکاو
بعضی از پدر و مادرها احساس می کنند که فرزندشان فضول است. ما به آنها می گوییم: اگر کنجکاوی فرزند در این حدّ است که فقط می خواهد بداند چه شده است، خب اشکالی ندارد؛ اگر چه در خانه ی دیگران باشد. در این جا والدین باید جواب او را به صورت منطقی بدهند؛ مثلاً اگر از شما پرسید این چه وسیله ای است؟ خیلی راحت و زیبا جواب او را بدهید و استفاده ی آن را به او بگوید. هیچ اشکالی ندارد؛ حتی اگر در خانه ی دیگران باشد.
حال اگر کنجکاوی او منجر به فضولی کردن شد؛ مثلاً بچّه رفت و چیزی را وارسی کرد یا چیزی را که مستور است و صاحب خانه نمی خواهد آن دیده شود، رفت و آورد. در این موارد ما نباید خیلی حسّاسیّت نشان بدهیم؛ بلکه با آگاهی دادن به او بگوییم: کنجکاوی تو خیلی خوب است و اگر چیزی را بخواهی بدانی، من به تو جواب می دهم؛ امّا بعضی از چیزها را نباید بدانی؛ چراکه جزء اموال خصوصی است. لذا با آگاهی دادن می توان او را کنترل کرد.
راه تشخیص کنجکاوی فرزند
امّا یک موقع فرزند در خانه ی دیگران راه می افتد و به وسایل عمومی خانه دست می زند. در اینجا برای تشخیص کنجکاوی یا فضولی فرزند، باید ببینیم که او به چه وسایلی دست می زند. آیا به وسیله ای دست می زند که همان را در خانه ی خود داریم یا به وسیله ای دست می زند که مثل آن را در خانه ی خود نداریم. اگر او به وسیله ای دست می زند که آن را در خانه ی خود داریم، اسم این کار کنجکاوی نیست.
امّا به نظر من او به وسایلی دست می زند که آن را تا به حال ندیده یا برای او جذّاب و جدید است. در این طور مواقع کار بچّه قطعاً کنجکاوی است. در مورد اوّل باید به او تذکّر داد و گفت: این روش خوب نیست، اگر کسی به منزل ما بیاید و این کار را انجام دهد، شما ناراحت می شوید؛ پس ممکن است دیگران هم از این رفتار شما ناراحت شوند. در اینجا والدین باید توجّه کنند که زیاد حسّاسیّت روی او نشان ندهند تا بچّه در مقابل والدین موضع منفی نگیرد؛ بلکه سعی کنند کودک را از این عمل با اختیار خودش باز دارند؛ نه با تحکیم و تحمیل.
پرسش های مرتبط:
