احکام حج | نیابت حج: سوال هفده

پرسش :

در مناسک حضرت عالی چنین فرموده‌اید: «اگر لباس طواف و پول قربانی او از مالی باشد که حق شرعی بدان تَعَلُّق گرفته است، حج او صحیح نمی‌باشد» الف: اگر مکلّف نمی‌داند هر آنچه که از اموال در حال حاضر در دست اوست، خمس بدان تعلق گرفته است و یا آن که خمس آن را به افرادی که مستحق آن نبوده‌اند پرداخت کرده است و یا آن که فقط سهم سادات آن را پرداخت کرده است، با همه اینها، حج خود را انجام داده است. پس از فوت او می‌خواهند به صورت نیابتی از طرف او حج به جا آورند، در حال حاضر باز هم حجة الاسلام را نیت کنند و یا چیز دیگری را؟ ب: در فرض سؤال قبلی، آیا پیش از فوت بر او واجب است که حج را بار دیگر به جا آورد؟

پاسخ :
بسمه تعالی:
الف: صحیح نبودن حج در صورتیست که لباس و قربانی خود را با عین همان مال خریداری کرده باشد.
اما اگر به ثمن کلی و در ذمه خریداری کرده باشد و پول آن را به عنوان وفای به ثمن و اداء دین پرداخت کرده باشد، حج مذکور صحیح است و برای نائب همین مقدار کافیست که نیت کند آنچه که از میت به هنگام فوت، مطلوب بوده است را انجام می‌دهد، که اگر حجة الاسلام بر ذمّه او بود، از طرف او حجة الاسلام واقع می‌شود و اگر حج مستحبّی بود از طرف او واقع خواهد شد.

ب: اگر پس از انجام دادن همه مناسک حج، برای او شک و تردید پیش آمد اعتنایی به شک خود نکند و اعاده کردن آن بر او لازم نیست. و اگر شک او در آغاز اعمال حج بود، در اینجا دو حالت دارد:
حالت اول: آن چه که در دست اوست یقین ندارد که حق شرعی قبلاً به آن تعلق گرفته است که در اینجا بنا بر عدم تَعَلُّق حق شرعی می‌گذارد.
حالت دوم: یقین دارد که حق شرعی بدان تَعَلُّق گرفته است، اما یقین به ادا و پرداخت آن ندارد و در این حالت لازم است که آن را ادا نماید سپس آن را در مناسک و اعمال حج هزینه کند و در هر حال، حکم شرعی خریدن لباس احرام و قربانی با پولی که خمس بدان تعلق گرفته است، در جواب سابق بیان شد، والله العالم.

​​​​​​​​​​​​​​منبع: استفتائات حج، مطابق با فتاوای آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی (ره)، قم: دارالصدیقه الشهید، ۱۳۸۴.