عدل خدا و عذاب فراگیر بیماری کرونا

پرسش :

اگر کرونا برای عذاب است، چرا همه گیر شده؟ یعنی همه ما آن قدر گناهکاریم که خداوند با ما مثل قوم لوط و ثمود برخورد می کند؟ بالاخره هنوز آدم های خوب هم هستند. چرا آن ها عذاب بکشند، وقتی خوب اند؟!

پاسخ :

پاسخ اجمالی:

ابتلا به بیماری گاهی برای امتحان یا ترفیع درجه و یا کفاره گناهان است و لزوماً عذاب نیست؛ چه برسد به عذاب هایی شبیه به عذاب قوم ثمود که پس از ناامیدی از توبه و بازگشت آن ها، شامل ظالمان آن قوم شد. از این رو، این که این بیماری شامل مؤمنان نیز می شود شاهد مناسبی است بر این که از سنخ عذاب های قوم ثمود نیست.
 

پاسخ تفصیلی:

 

مقدمه

گاهی یک قوم یا ملت چنان غرق در گناه می شوند که امیدی به توبه و تغییر در آن ها نیست. بر همین اساس، خداوند آن ها را در همین دنیا عذاب و نابود شوند. با عنایت به شیوع ویروس کرونا و مرگ ومیر ناشی از آن، این گمان برای گروهی پیش آمده که این بیماری نوعی عذاب ویرانگر برای عموم مردم است. در ادامه، با ارائه نکاتی مشخص می شود که این بیماری علل دیگری دارد و به مثابه عذابی که یک قوم را ناگهان نابود می کند، نیست:
 

نکته اول:

با استفاده از متون دینی می توان فهمید که بیماری و سختی و مشکلات، همیشه برای عذاب نیست بلکه گاهی زمینه ای است برای آزمون مؤمنان تا صبر و استقامت بورزند و سزاوار بهشت گردند (1).

همچنین گاهی بیماری و مشکلات برای مؤمنان، کفاره و جبران گناه است. دقت شود که کفار گناه، نوعی لطف و رحمت است که شامل مؤمنان می شود تا با روحی پاک به سرای دیگر وارد شوند و از گزند عذاب سخت اخروی مصون بمانند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا کانَ مِنْ أَمْرِهِ أَنْ یکرِمَ عَبْداً وَ لَهُ ذَنْبٌ ابْتَلَاهُ بِالسُّقْمِ فَإِنْ لَمْ یفْعَلْ ذَلِک لَهُ ابْتَلَاهُ بِالْحَاجَةِ فَإِنْ لَمْ یفْعَلْ بِهِ ذَلِک شَدَّدَ عَلَیهِ الْمَوْتَ لِیکافِیهُ بِذَلِک الذَّنْب؛ چون خدای عزوجل بخواهد بنده گناهکارش را گرامی بدارد و گناهانش را پاک نماید، او را بیمار می سازد؛ و اگر چنین نکند، او را محتاج می سازد؛ و اگر چنین نکند، مرگ را بر او سخت می کند تا از این طریق، گناهش پاک شوند»(2).

همچنین گاهی بیماری برای ترفیع درجه است؛ چنانکه در روایات آمده، «إِنَّ فِی الْجَنَّةِ مَنْزِلَةً لَا یبْلُغُهَا عَبْدٌ إِلَّا بِالابْتِلَاءِ فِی جَسَدِهِ؛ در بهشت مقامى است که هیچ بنده‏اى به آن نرسد، جز با بلائى که (در دنیا) به بدنش رسد». (3)

بله گاهی هم بیماری و بلایای آسمانی و زمینی، برای عذاب یک قوم ظالم است؛ چنانکه قوم ثمود و لوط مستحق چنین عذابی شدند.

با این توضیحات مشخص می شود این تلقی اشتباه است که هر مشکل و بیماری و بلایی، لزوماً از سنخ عذاب و یا حتی از سنخ کفار گناه باشد، بلکه گاهی امتحان و گاهی برای ترفیع درجه و غیره است: « إنَّ البلاءَ لِلظالِمِ أدبٌ ولِلمؤمنِ امتحانٌ وللأنبیاءِ دَرَجةٌ ولِلأولیاءِ کرامةٌ؛ بلا برای ظالم ادب نمودن و تنبیه کردن است، برای مؤمن امتحان است، برای انبیاء درجه است و برای اولیاء کرامت.»(4)

بنابراین، نباید چنین تلقی کرد که هر بلایی عذاب است، آن هم از نوع عذاب های قوم ثمود که خداوند از آن ها قطع امید کرده و درصدد نابودی و ریشه کن کردن ظالمانِ آن قوم است!
 

نکته دوم:

مطلب بعدی این که عذاب های قوم لوط و ثمود، به منظور ریشه کن کردن آن قوم به سبب ناامید شدن از توبه و بازگشت آن ها است. همین که می بینیم این بیماری در مؤمن و کافر به یک شکل عمل می کند و جان آن ها را می گیرد، روشن می شود که این بیماری برای مؤمنان از سنخ عذاب قوم ثمود نیست. چگونه می شود کسی مؤمن باشد اما خداوند درصدد ریشه کن کردن او باشد؟! حتی عذاب قوم ثمود و لوط نیز به گونه ای بود که مؤمنان نجات می یافتند و مشمول عذاب شدید نمی شدند. درباره نجات اهل ایمان در جریان قوم حضرت صالح (علیه السلام) آمده است: «فَلَمَّا جاءَ أَمْرُنا نَجَّینا صالِحاً وَ الَّذینَ آمَنُوا مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَ مِنْ خِزْی یوْمِئِذٍ؛ یعنی وقتی فرمان (مجازات) ما در رسید، صالح و کسانی را که به او ایمان آورده بودند به رحمت خود رهانیدیم و از رسوایی آن روز نجات دادیم.»(5)

بنابراین، اهل ایمان و افراد بی گناه حتی از عذاب های قوم ثمود و لوط نجات می یابند؛ از این رو، نباید بیماری مؤمنان را از نوع عذاب دانست.
 

نتیجه:

ابتلا به بیماری گاهی برای امتحان یا ترفیع درجه و یا کفاره گناهان است و لزوماً عذاب نیست؛ چه برسد به عذاب هایی شبیه به عذاب قوم ثمود که پس از آن ناامیدی از توبه، شامل ظالمان آن قوم شد.
 
پی نوشت ها:
1. سوره بقره، آیه 155
2. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، ج 4، ص 180.
3. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، ج 3، ص 354.
4. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، انتشارات موسسه الوفاء، چاپ دوم، 1403، ج 67، ص 235.
5. سوره هود، آیه 66.
 
منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی