امام کاظم علیه السلام و حدّ گذاری فدک

پرسش :

عکس العمل امام کاظم علیه السلام در مقابل پیشنهاد هارون در برگرداندن فدک چه بود؟

پاسخ :
هارون مى ‏دانست که موسى بن جعفر(علیه السلام) و پیروانش، وى را غاصب خلافت پیامبر و زمامدار ستم گرى مى‏ دانند که با زور و قدرت سرنوشت مسلمانان را در دست گرفته است، و اگر روزى قدرت رزم با او را به دست آوردند، در نابودى حکومت او لحظه‏ اى درنگ نخواهند کرد. گفتگوى زیر که میان پیشواى هفتم و هارون رخ داده به خوبى از اهداف عالى امام در زمینه تشکیل حکومت اسلامى، و نیز از نیات پلید هارون پرده بر مى ‏دارد.

روزى هارون (شاید به منظور آزمایش و کسب آگاهى از آرمان پیشواى هفتم) به آن حضرت اعلام کرد که حاضر است «فدک» را به او برگرداند. امام فرمودند: در صورتى حاضرم فدک را تحویل بگیرم که آن را با تمام حدود و مرزهایش پس بدهى! هارون پرسید: حدود و مرزهاى آن کدام است؟ امام فرمود: اگر حدود آن را بگویم هرگز پس نخواهى داد.

هارون اصرار کرد و سوگند یاد نمود که این کار را انجام خواهد داد. امام‏ حدود آن را چنین تعیین فرمودند: حد اولش، عدن؛ حد دومش، سمرقند؛ حد سومش، آفریقا؛ و حد چهارم آن نیز مناطق ارمنیه و بحر خزر است.

هارون که با شنیدن هر یک از این حدود، تغییر رنگ مى‏ داد و به شدت ناراحت مى‏ شد، با شنیدن حدود چهارگانه، نتوانست خود را کنترل کند و با خشم و ناراحتى گفت: با این ترتیب چیزى براى ما باقى نمى‏ ماند! امام فرمود: مى‏ دانستم که نخواهى پذیرفت و به همین دلیل از گفتن آن امتناع داشتم!.(1)

امام با این پاسخ مى‏ خواست به هارون بگوید: فدک رمزى از مجموع قلمرو حکومت اسلامى است، و اصحاب سقیفه که فدک را از دختر و داماد پیامبر(علیهما السلام) گرفتند، این کار آنان در حقیقت جلوه اى از مصادره حق حاکمیت اهل بیت عصمت و طهارت(سلام ‏اللّه علیهم اجمعین) بود، بنابراین اگر قرار باشد حق ما را به ما برگردانى، باید همه قلمرو حکومت اسلامى را در اختیار ما بگذارى.

پی نوشت:
(1). سبط ابن الجوزى، تذکره الخواص، نجف، منشورات المکتبه الحیدریه، 1382 ه.ق، ص 350؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابى طالب، قم، مؤسسه انتشارات علامه، ج 4، ص 320؛ ابوالفرج ‏الاصفهانى، مقاتل الطالبیین، نجف، منشورات المکتبه الحیدریه، 1385 ه.ق، ص 350.

منبع: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق علیه السلام، قم، 1390.