احکام امانت | سوال چهار

پرسش :

هرگاه شخصى لوازم شخصى منزل خود را جهت حمل بسته بندى نموده وبر طبق فهرست، که بیانگر تعداد کارتن، نوع لوازم، وزن و ارزش کلّى آن مى باشد، بدون اذن شرکت به راننده کامیون تحویل داده باشد. به طورى که به علّت بسته بندى کارتن ها و فهرست ارائه شده به زبان روسى، راننده نیز از ارزش و ماهیّت و جنسیت، کیفیّت اموال داخل کارتن ها نیز مطّلع نبوده، و سطح آگاهى وى در همین حد بود که لوازم شخصى و دسته دوم منزل را بارگیرى نموده است. حال اگر در حین حمل تعدادى از کارتن ها تلف شده (به سرقت رفته) باشد و صاحب مال با طرح ادّعایى که از حیث ارزش و نوع کالا مغایر با فهرست ارائه شده مى باشد، ادعاى خیانت در امانت و مطالبه خسارت نماید لطفاً بفرمایید: الف) آیا صاحب مال مى تواند در ادّعاى خود نسبت به محتواى بسته هاى تلف شده دفعتاً ماهیّت و کیفیّت و ارزش و جنسیّت اموالى را که تحت عنوان لوازم و ظروف آشپزخانه اظهار نموده و تحویل داده، تغییر دهد و به شرح ذیل اعلام و ادّعا نماید: «عتقیه جات و اشیاى گرانبهاى دکورى شامل گلدان کریستال و چراغ آباژور، مجسّمه برنزى و بلورى، قاب عکس، شمعدان، گلدان نقره و دکورى و مانند آن» که در زمان تحویل هرگز ذکرى از آن نبوده و به تأیید راننده و متصدّى حمل در محل بارگیرى ومسؤولین اداره گمرک در مبدأ بارگیرى نیز نرسانده باشد. ب) آیا صاحب مال در هنگام ادّعاى خسارت براى آن تعداد از بسته هاى تلف شده، که تقریباً یک سوّم از کلّ کالاى تحویلى بوده، مى تواند ادّعایى بیشتر از ارزش کلّ اموال خود که در هنگام تحویل بصورت کتبى اظهار نموده داشته باشد (یعنى در مدّت زمان متعارفى که براى یک حمل در نظر گرفته مى شود. ارزش اموال تلف شده معادل چهار برابر ارزش کل اموال گردد) و در مقابل این سؤال از صاحب اموال که چرا ارزش واقعى ونوع واقعى کالا را هنگام تحویل اعلام ننموده، اظهار گردد: اعلام ارزش پایین کالا در هنگام تحویل به جهت صرفه اقتصادى بوده تا اوّلاً: اجرت و هزینه باربرى کمترى را پرداخت نماییم ثانیاً: حقّ بیمه کالا و سود و عوارض گمرکى و مانند آن را پرداخت ننماییم. ج) با توصیف موارد فوق و تخلف صاحب مال در اظهارات خلاف خود که به قصد مغبون نمودن راننده و حمل کننده و مؤثّر در تعیین کرایه حمل و حقّ بیمه کالا بوده، آیا ادّعاى زیاده خواهى صاحب مال نسبت به اموالى که در هنگام تحویل ذکرى از آن ننموده، امرى شرعى مى باشد؟ د) با توصیف موارد فوق، اگر خسارتى بر متصدّى حمل و نقل وارد آید، بر ذمّه چه کسى است؟

پاسخ :
جواب الف تا آخر: صاحب اجناس بیش از فهرستى که به هنگام تحویل اموال ارائه کرده حق مطالبه ندارد؛ مگر این که بتواند با ادلّه معتبر ثابت کند که اموال مذکور غیر از فهرست ارائه شده بوده، و جهت پایین آمدن اجرت حمل و نقل فهرست غیر واقعى ارائه کرده است.

منبع: استفتائات جدید (ج 4)، آیت‌‌ الله العظمی مکارم، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، 1393.