سیمای سوره قریش

پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره قریش چیست؟

پاسخ :
نام ها: نام های این سوره عبارتند از: «قریش» که نام قبیله ای مشهور در مکه است و «لایِلاف» به معنای برای الفت گرفتن که هر دو نام از اولین آیه این سوره گرفته شده است.

شمارگان: دارای 4 آیه و 17 کلمه و 93 حرف است.

نزول: سوره قریش در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمد. این سوره قبل از سوره قارعه به عنوان بیست و هشتمین سوره قرآن فرود آمده است(1) ولی در چینش کنونی قرآن صد و ششمین سوره بشمار می آید.

فضایل: از پیامبر صلی الله علیه و آله حکایت شده که: «هر کس سوره قریش را بخواند به تعداد کسانی که در گرد خانه کعبه طواف کرده یا در آنجا اعتکاف می کنند، ده نیکی و حَسَنه به او می دهند.»(2)

البته روشن است که این ثواب ها برای کسانی است که این سوره را بخوانند و به محتوای آن یعنی دوستی با دیگران و پرستش خدای کعبه عمل کنند.

ویژگی: خصوصیت سوره قریش آن است که با سوره فیل یک سوره کامل بشمار می آید و اگر کسی در نماز آنها را بخواند باید هر دو سوره را با هم بخواند،(3) البته ارتباط محتوای سوره قریش با فیل شاهد این یگانگی است.

اهداف: محور اصلی این سوره بیان نعمت های الهی برای انگیزش حسّ سپاسگزاری و پرستش است.

مطالب: مهمترین مطالب این سوره عبارتند از:
1. یادآوری این نکته که الفت و دوستی یکی از نعمت های الهی است. (آیات 1-2)
2. یادآوری این نکته که امنیت و غذا از نعمت های الهی است که باید در برابر آن از خدا سپاسگزاری نمود و او را پرستش کرد. (آیات 3-4)
3. یادآوری نعمت های الهی به قریش و فراخوان آنان به سوی توحید. (آیات 1-4)

پی‌نوشت‌ها:
(1) گفته شده که این سوره بعد از سوره تین نازل شده اما ارتباط محتوای این سوره باسوره فیل شاهد آن است که احتمالاً پس از آن سوره نازل شده است.
(2) مجمع البیان ذیل سوره.
(3) نک: نمونه، ج 27، ص 346 و وسائل الشیعه، ج 4، ص 743 و کتاب های فقهی مبحث قرائت نماز.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.