مقصود از هجر جمیل در آیه 10 سوره مزمل

پرسش :

مقصود از «هجر جمیل» در آیه 10 سوره «مزمل» چیست؟

پاسخ :
خداوند در این آیه مى فرماید: (در برابر آنچه آنها [دشمنان] مى گویند شکیبا باش، و به طرز شایسته اى از آنها کناره گیرى کن)؛ «وَ اصْبِرْ عَلى ما یَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمیلا».(1) در واقع یکى از حربه هاى ناجوانمردانه مشرکان و دشمنان لجوج پیامبر(صلى الله علیه وآله) انواع هتک و توهین ها و دشنام ها و نسبت هاى ناروایى بود که به پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) مى دادند که قلب مبارک آن حضرت را سخت آزار مى داد. ولى با این همه، خداوند به او دستور مى دهد که در برابر آن شکیبایى کند و همه را نادیده بگیرد، و «هَجْرِ جَمیل» نماید.

منظور از «هَجْرِ جَمیل»؛ (دورى شایسته) به معنى هجران آمیخته با محبت و حسن خلق و دلسوزى و دعوت به سوى حق است؛ و این یکى از روش هاى تربیتى در برابر افراد لجوج و نادان مى باشد، که اگر در برابر آنها بایستند بر لجاجت آنها افزوده مى شود. لذا دستور داده شده است که در برابر هتّاکى و بدگویى آنها بى اعتنا بگذرد. بعضى تصور کرده اند که این دستور، قبل از نزول دستور جهاد است و آن را با نزول دستور جهاد منسوخ دانسته اند، در حالى که چنین نیست؛ جایگاه جهاد و هجر جمیل متفاوت است.

پی نوشت:
(1). قرآن کریم، سوره مزمل، آیه 10.

منبع: اخلاق در قرآن‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، مدرسة الامام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم‏، 1377 ش،‏ چاپ اول‏، ج 3، ص 421.