معنای واژه روح در قرآن کریم

پرسش :

واژه «روح» در قرآن کریم در چه معنایی به کار رفته است؟

پاسخ :
کلمه روح در قرآن مجید در معانى مختلفى به کار رفته، که به آن اشاره مى شود:
 

1. «قرآن»:

آیه شریفه 52 سوره شورى، گواه بر این ادّعاست: «وَ کَذَلِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ رُوحاً مِّنْ أَمْرِنَا»؛ (همان گونه [که بر پیامبران پیشین وحى فرستادیم] بر تو نیز حقایقى را به فرمان خود وحى کردیم).
 

2. «فرشته اى بزرگ که در شب قدر نازل مى شود»:

آیه شریفه 4 سوره قدر به این مطلب اشاره دارد. توجّه فرمایید: «تَنَزَّلُ الْمَلاَئِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْر»؛ (فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان براى [تقدیر] هر کارى نازل مى شوند).
 

3. «امدادهاى الهى»:

از دیگر معانى روح در قرآن این معنا است. در برخى از آیات قرآن مجید از کمک هاى معنوى، باطنى، نورانى، تعبیر به روح شده است، که از جمله مى توان به آیه شریفه 87 سوره بقره اشاره کرد: «وَ آتَیْنَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَ أَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ»؛ (و به عیسى بن مریم دلایل روشن دادیم، و او را با روح القدس تأیید کردیم)، و این همان روح مقدّسى است که همراه همه انبیا و ائمه(علیهم السلام) بوده و هست، و گاه به سراغ نیکان و پاکان هم مى آید.
 

4. «روح در برابر جسم»:

مثل این که مى گوییم: انسان ترکیبى است از روح و جسم. خداوند متعال در آیه شریفه 29 سوره حجر در مورد خلقت حضرت آدم(علیه السلام) مى فرماید: «فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُّوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ»(1)؛ (هنگامى که آن را نظام بخشیدم، و در او از روح خود دمیدم، همگى براى او سجده کنید).

پی نوشت:
(1). این آیه شریفه، در سوره ص، آیه 72 نیز تکرار شده است.

منبع: از تو سوال مى کنند، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: علیان نژادى، ‏ابوالقاسم، مدرسة امام على بن ابى طالب(علیه السلام‏)، قم‏، 1387 شمسی،‏ چاپ دوم‏، ص 184.