چرا با وجود بی‌نیازی خدا باید نماز بخوانیم؟
فلسفه اوقات نماز چیست و با این که خداوند نیازی به نماز ما ندارد برای چه نماز می‌خوانیم؟ فلسفه خواندن نماز به عربی چیست؟
فلسفه خواندن نماز در اوقات خاص
نماز برای به یاد خدا بودن و دوری از غفلت و پاکیزگی و طهارت جسم و روح انسانها قرار داده شده است و برای آن که حالت «ذکر» و «یاد» دائمی باشد در اوقات مختلف شبانه روز لازم و واجب گردیده است: هنگام طلوع، نماز «صبح»، وسط روز نماز «ظهر و عصر» و شب هنگام، نماز «مغرب و عشا» خوانده می شود تا بندگان با این نمازها در اوقات مختلف همانند کسی که در شبانه روز چندین بار جسم خود را در چشمه زلال شست وشو می دهد و دائما آن را نظیف و پاکیزه نگه می دارد، روح و روان خود را با مبدأ اعلی ارتباط دهند و از او نور و نیرو بگیرند.
گفتنی است که تجربه نشان داده که اگر مسائل تربیتی، تحت انضباط و شرایط معین قرار نگیرد، عده ای آنها را به دست فراموشی می‌سپارند و اساس آن به کلی متزلزل می‌گردد.
این گونه مسائل، حتما باید در اوقات معین و تحت انضباط دقیق قرار گیرد تا هیچ کس عذر و بهانه ای برای ترک آن نداشته باشد؛ به خصوص این که انجام دادن این عبادات در وقت معین - مخصوصا اگر به صورت دسته جمعی (جماعت) باشد - دارای شکوه و تأثیر و عظمت خاصی خواهد بود که قابل انکار نیست و در حقیقت یک کلاس بزرگ انسان سازی را این وقت شناسی تشکیل می دهد.(1)
چرا با وجود بی‌نیازی خدا باید نماز بخوانیم؟
خداوند بی نیاز و غنی است و نیازی به عبادت و نماز ما ندارد اما خداوند رحیم و حکیم نماز را برای بهره مندی انسان ها قرار داده است؛ زیرا:
1- ما انسان ها فقیر و محتاج هستیم و باید با ارتباط با خدای بی نیاز و مبداء قدرت و کمال نیاز خود را برطرف کنیم؛ چنانچه لامپ ها با ارتباط با منبع انرژی، نور می گیرند و نورافشانی می کنند.
2- غفلت و فراموشی یاد خدا، موجب انحراف ما در مسیر زندگی دنیا و ارتکاب زشتی ها می شود و «نماز» مانع این غفلت و آن زشتی ها است. «اِنَّ الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر».
به همین دلیل حضرت علی (علیه السلام) فرموده اند: «ذکر الله رأس مال کل مؤمن و ربحه السلامه من الشیطان؛ یاد خدا سرمایه هر مومنی است و سود آن سلامت از شیطان است.»(2)
پس نماز یک وسیله دفاعی و یک مبارزه عملی با دشمن نفس و شیطانی است.
3- و بالاخره روح و روان آدمی که فطرتی الهی دارد با نماز و یاد خدا آرام، می گیرد و در پرتو این اطمینان و آرامش، زندگی با نشاط و سرور و آرامش خواهد داشت. «الا بذکر الله تطمئن القلوب».(3)
آنگاه کسی که نماز نخواند، در دنیا و آخرت خسارت «غفلت» و «بی توجهی» خود را خواهد دید. در دنیا قلب پر اضطراب و ناآرام، و خدای ناکرده ارتکاب زشتی ها، و در آخرت جزای این اعمال و آن نسیان یاد خدا.
فلسفه خواندن نماز به عربی
الف) شاید بتوان گفت به عربی خواندن نماز، بیانگر روح اتحاد در میان جوامع مسلمانان است. هر مسلمانی در هر جای عالم باشد به سوی یک قبله و با یک طریق و یک زبان با معبود خویش به راز و نیاز می پردازد و در هر دیار و کشوری که انسان مسلمان وارد شود - هر چند زبان ها متفاوت است - اما در هر مسجدی که قدم بگذارد، شیوه نیایش با خدای سبحان یکی است و این خود بهترین نوع اتحاد و همدلی را پدید می آورد.
ب) عبارات نماز، ظاهری و باطنی و آهنگی دارد که با ترجمه نماز فقط به معنای ظاهری نماز اکتفا نموده ایم.
علاوه بر آن که آشنایی با نماز و معنای بلند عبارات آن کار آسانی است که فرد مسلمان باید به آن اهمیت بیشتری بدهد.
پی‌نوشت‌ها:
1. برای آگاهی بیشتر ر.ک: سرالصلاة، امام خمینی، آداب الصلاة، میرزا جواد ملکی تبریزی.
2. غررالحکم، ح 3621.
3. سوره رعد، آیه 28.
منبع: یکصد و ده پرسش و پاسخ درباره نماز، مجتبی کلباسی، تهران: انتشارات ستاد اقامه نماز، چاپ: اول، زمستان 1386.
