کودکان و برنامه ­ریزی برای گذران زمان

کودکان با زمان بندی کردن برنامه های خود، کنترل بیشتری روی گذشت وقتشان دارند.
 

چکیده: یکی از مهم­ترین مواقعی که کودکان به تدبیر و تعقل نیاز دارند، گذران وقت و زمان خود به بهترین صورت ممکن است. در این مقاله با فعالیت­ هایی آشنا می­ شوید که موجب می‌شود بچه‌ها به نحوه گذران زمان خود و همچنین قضاوت درباره چگونگی آن بپردازند.

تعداد کلمات 1190 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

آیا می‌توانیم عقل و تدبیر را یاد بدهیم و یا دست کم اصول آن را بیاموزیم تا فرزندانمان مجبور نباشند آن را از طریق تجربه‌های تلخ و آزمون و خطا یاد بگیرند؟ به عقیدۀ من می‌توانیم.
برخلاف مهارت مطالعه یا ریاضیات فراگیری عقل و تدبیر، برنامۀ آموزشی ندارد. بهترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که مواقعی را پیدا کنیم که عقل و تدبیر مورد نیاز است و بعد راه های کسب آن را تمرین کنیم. این کاری است که ما در این مقاله به به فعالیت­ هایی پرداخته ­ا­یم که نشان می­دهد در زمینه‌ وقت و زمان، به تدبیر نیاز داریم.
 

ما هیچ گاه وقت کافی نداریم، آیا این طور نیست؟ گاهی هیچ کاری برای انجام دادن نداریم و گاهی با کوهی از کار مواجهیم. بچه‌ها اغلب با یکی از این دو حالت روبه‌رو می‌شوند و می‌گویند: «حوصله‌ام سر رفت. هیچ کاری ندارم تا انجام دهم.» یا «وای، من وقت انجام این کارها را ندارم.»
مخصوصاً وقتی این کار یکی از کارهای خانه باشد. فعالیت­ های زیر به بچه‌ها یاد می‌دهد تا در مورد زمان با تدبیر باشند.
 

ریاضیات
پیش‌بینی کردن و تخمین زدن
برای این فعالیت نیاز به مداد و کاغذ دارید. با حوصله دربارۀ اینکه اوقات افراد خانواده چگونه می‌گذرد، صحبت کنید؛ مثلاً: چه مدت زمانی صرف تماشای تلویزیون می‌کنیم؟ چه مدت زمانی می‌خوابیم؟ چقدر وقت صرف کارهای خانه می‌کنیم؟ چه مدت زمانی صرف تکالیف یا بازی با دوستان و یا مکالمات تلفنی می‌کنیم؟
شما برآورد می‌کنید، اندازه نمی‌گیرید. حدس ­هایی که می‌زنید براساس دیروز یا هفتۀ گذشته است. این تخمین­ ها را کنار نام هر کسی بنویسید.
این کار می‌تواند شروع بحث دربارۀ زمان باشد. این فعالیت باعث می‌شود بچه‌ها دربارۀ اینکه وقت خود را چگونه می‌گذرانند فکر کنند و در مورد اینکه آیا به صورت مناسبی وقتشان را صرف کرده‌اند یا نه، قضاوت کنند. در واقع، اندازه‌گیری زمان صرف شده و قضاوت دربارۀ آن مرحلۀ بعدی است.
 

ریاضیات
مشاهده کردن و یادداشت برداشتن
شاید زمان فرار کند. اما می‌توان آن را اندازه گرفت. هدف نهایی این است که سعی کنیم آن را کنترل کنیم. اما ابتدا بیایید ببینیم چگونه وقت خود را می‌گذرانیم. شما و فرزندتان به مدت یک روز وقت خود را بررسی کنید. به دو قطعه مقوا (یک قطعه برای هر یک از شما)، یک خط‌کش و یک مداد یا ماژیک نیاز دارید.
روی هر یک از مقواها یک دایرۀ بزرگ رسم کنید. می‌توانید این دایره را با استفاده از یک بشقاب و خط کشیدن دور آن بکشید. می‌خواهیم دایره را به 24 قسمت مساوی (هر قسمت برای یک ساعت از شبانه‌روز) تقسیم کنیم. ابتدا دایره را به چهار قسمت تقسیم کنید. هر یک از این قسمت ها بیانگر شش ساعت است. هر دویتان این چهار قسمت را به شش بخش مساوی تقسیم کنید (مانند برشهای یک کیک).
یکی از روزهای هفته را به صورت دلخواه انتخاب کنید. در مرحلۀ بعد می‌توانید پنج‌شنبه یا جمعه را انتخاب کنید. ساعت هایی را که در خواب بوده‌اید، و سپس ساعت هایی را که در مدرسه یا محل کار بوده‌اید، هاشور بزنید. چه مدت زمانی باقی مانده است؟ چه مدت زمانی تنها و یا با دوستان بوده‌اید؟ چه مدت زمانی را در راه بوده‌اید؟ چه مدت زمانی را صرف تکالیف یا کارهای خانه کرده‌اید؟ چه مدتی مشغول تماشای تلویزیون بوده‌اید؟ مدت زمان صرف غذا چقدر بوده؟ چه مدت مشغول سرگرمی­ هایتان بوده‌اید؟
مقایسۀ تصاویر روزهایتان جالب خواهد بود و هر دویتان حرفهای زیادی برای گفتن در این باره خواهید داشت و حتی ممکن است در مورد آن ناراحت باشید.
 

ارتباط
ارائۀ اطلاعات
برای این فعالیت به دایره‌های بخش «زمان چگونه فرار می‌کند» نیاز دارید.
به دایره‌های زمان خود نگاه کنید و ببینید اگر می‌توانستید چه چیزی را تغییر می‌دادید. روزهای ایده‌آل شما چه روزهایی است؟ در این روزها، آیا اوقات کمتری در رفت و آمد بوده‌اید و بیشتر خوابیده‌اید؟ آیا وقت کمتری صرف غذا خوردن کرده‌اید و بیشتر به سرگرمی­ها پرداخته‌اید؟ آیا وقت کمتری را به تنهایی گذرانده‌اید و بیشتر سعی کرده‌اید با هم باشید؟ با همدیگر دربارۀ این روزهای ایده‌آل صحبت کنید. ببینید چه تغییرات کوچکی می‌توانید انجام دهید تا روزهای جاری را هر چه بیشتر در مسیر روزهای اید‌ه‌آل خود قرار دهید.
 

فکر کردن
سازماندهی اطلاعات
این فعالیت به شما کمک می‌کند تا یک برنامه داشته باشید. برای این کار نیاز به کاغذ و مداد دارید.
از فرزندانتان بپرسید چه کارهایی را دوست دارند انجام دهند. سپس بخواهید زمان هایی را که این فعالیت ها را شروع می‌کنند، پیش‌بینی کنند. برای این کار پنجشنبه روز خوبی است. با همدیگر زمانی را که فرزندتان فکر می‌کند هر کاری را شروع خواهد کرد، بنویسید. مثلاً ساعت هشت بیدار شود. قبل از ساعت هشت و نیم لباس هایش را بپوشد. قبل از ساعت نُه صبحانه‌اش را بخورد. در ساعت نُه و 15 دقیقه فوتبال بازی کند.
وقتی فرزندتان کاری را شروع کرد زمان آن را روی برگۀ برنامه‌ها، در قسمت مربوط به پیش‌بینی بنویسید. این برآوردها تا چه حد به زمان های واقعی نزدیک هستند؟
تمرین برنامه‌ریزی به این صورت از دو جهت سودمند است. از یک طرف این کار به بچه‌ها کمک می‌کند تا شروع به برنامه‌ریزی وقتشان کنند و کنترل بیشتری روی گذشت وقتشان داشته باشند و از سوی دیگر باعث می‌شود بچه‌ها برای انجام تکالیف اصلی مدرسه مانند تحقیق­ ها ـ که مدت زمان زیادی وقت نیاز دارند ـ مهار­های گام به گام را کسب کنند.
 

امروزه ما توجه روزافزونی به این مسئله داریم که اوقات فرزندانمان را کاملاً پر کنیم و از آنها می‌خواهیم که همیشه مشغول انجام کاری باشند. ما «عجله داریم» که قبل از آنکه فرصتی برای بچه بودن داشته باشند، آنها را به بزرگسالی برسانیم.
من فکر نمی‌کنم بچه‌ها باید همیشه مشغول باشند یا به نظر مشغول بیایند. این مسئله دربارۀ بزرگ‌ترها نیز صادق است. هم بچه‌ها و هم بزرگ‌ترها نیاز دارند که اوقاتی را به تماشای ابرها بنشینند؛ در حمام با حباب­ های صابون بازی کنند؛ مطالبِ پیش پا افتاده را بخوانند؛ با حیوانات بازی کنند؛ یا اینکه در کنار یکدیگر بنشینند، حتی بدون آنکه حرفی بزنند. در گذشته به این اوقات، بوییدن گل سرخ می‌گفتند.
فعالیت ­های با تدبیر که در بالا ذکر شدند، نه تنها حس بهتری در مورد صرف وقت به ما می‌دهند، بلکه امکان باقی ماندن وقت بیشتری برای این اوقات مطبوعِ برنامه‌ریزی نشده را نیز به وجود می‌آورند.

منبع: دروتی، ریچ؛ (1393)، کلیدهای پرورش مهارت ­های اساسی زندگی در کودکان و نوجوانان، مترجم اکرم قیطاسی، انتشارات صابرین.