قدر و منزلت خویش را با تغافل گرامی بدارید. امام صادق (علیه السلام)
چکیده: نق نق زدن، انگشت مکیدن، و... از رفتارهای آزار دهنده کودک است که در صورت کنترل نشدن آن باعث ایجاد مشکلات بزرگ تر رفتاری در آینده برای او خواهد شد. در این شرایط بی اعتنایی نسبت به رفتارهای نادرست کودک به وسیله والدین بهترین روش است. با ما همراه باشید تا در این مورد بیشتر بدانید.
تعداد کلمات 837 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه
تعداد کلمات 837 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه
بی توجهی فعال
بی توجهی، روشی موثر برای برطرف کردن رفتارهای نامطلوب کودک است؛ زیرا هر گونه توجه به رفتارهای نامطلوب باعث تقویت آن می شود.
این روش مدیریت کودک، خاصه برای کاهش قشقرق های کودکان نوپا و کودکان سنین پیش از مدرسه موثر است. از این روش برای کارهایی استفاده می شود که نادیده گرفتن آنها به کودک آسیب نمی رساند. چنانچه شما به کودک خود که در حال قشقرق و بدخلقی است توجه نشان دهید یا او را سرزنش کنید، ناخواسته به این رفتارش پاداش داده اید؛ بنابراین از بی توجهی فعال به منظور تضعیف قشقرق های کودک استفاده کنید. در صورتی که کودک در محلی ایمن حضور دارد، از اتاق بیرون بروید و تا وقتی ساکت نشده است، به اتاق برنگردید؛ پس از برطرف شدن رفتار بد کودک، توجه خود را به او معطوف کنید.
این روش مدیریت کودک، خاصه برای کاهش قشقرق های کودکان نوپا و کودکان سنین پیش از مدرسه موثر است. از این روش برای کارهایی استفاده می شود که نادیده گرفتن آنها به کودک آسیب نمی رساند. چنانچه شما به کودک خود که در حال قشقرق و بدخلقی است توجه نشان دهید یا او را سرزنش کنید، ناخواسته به این رفتارش پاداش داده اید؛ بنابراین از بی توجهی فعال به منظور تضعیف قشقرق های کودک استفاده کنید. در صورتی که کودک در محلی ایمن حضور دارد، از اتاق بیرون بروید و تا وقتی ساکت نشده است، به اتاق برنگردید؛ پس از برطرف شدن رفتار بد کودک، توجه خود را به او معطوف کنید.
اصل تغافل
این تکنیک، به اصل تغافل - که در روایات و منابع دینی از آن نام برده شده - بسیار نزدیک است. بنابر اصل تغافل ، مربی در نخستین برخورد با خطای کودک آن را نادیده می گیرد و به گونه ای رفتار می کند که گویا از چیزی خبر ندارد.
این عمل دو نتیجه دارد:
اول اینکه حرمت کودک، به ویژه اگر پنهانی مرتکب خطا شده باشد، محفوظ می ماند و فرصتی برای تجدیدنظر به او داده می شود؛
دوم اینکه قدر و منزلت مربی نزد کودک محفوظ می ماند. امام صادق (علیه السلام) دراین باره می فرماید: «قدر و منزلت خویش را با تغافل گرامی بدارید».[1]
هرچند به کارگیری این اصل در همه مراحل رشد پسندیده است، اما در مرحله اول کودکی (هفت سال اول) پسندیده تر است؛ زیرا کودک، آگاهی کمتری دارد و با توجه به بازی گوشی و کنجکاوی، خطاهای وی فراوان است؛ افزون بر این، باید توجه داشت که در کودکان زیر سه سال، هنوز خودکنترلی به صورت کامل شکل نگرفته است و آنان کنترل کامل بر رفتارهای خود ندارند؛ همچنین معنای بسیاری از کلمات را نمی فهمند؛ از این رو اگر رفتار ناشایستی داشتند یا حرف زشتی زدند، مناسب است که والدین از اصل تغافل یا نادیده گرفتن استفاده کنند؛ زیرا اگر والدین و مربیان بخواهند در پی هر رفتار ناپسند، کودک را تنبیه کنند، باید همواره در حال تنبیه باشند که این امر آسیب های فراوانی به سلامت روان و شخصیت کودک می رساند.[2]
ممکن است در استفاده از این روش، احساس کنید کاری برای بهبود وضعیت انجام نمی دهید؛ اما بعدها در خواهید یافت که با نادیده گرفتن حساب شده و مداوم برخی رفتارها، باعث کاهش و از بین رفتن آنها شده اید.
این عمل دو نتیجه دارد:
اول اینکه حرمت کودک، به ویژه اگر پنهانی مرتکب خطا شده باشد، محفوظ می ماند و فرصتی برای تجدیدنظر به او داده می شود؛
دوم اینکه قدر و منزلت مربی نزد کودک محفوظ می ماند. امام صادق (علیه السلام) دراین باره می فرماید: «قدر و منزلت خویش را با تغافل گرامی بدارید».[1]
هرچند به کارگیری این اصل در همه مراحل رشد پسندیده است، اما در مرحله اول کودکی (هفت سال اول) پسندیده تر است؛ زیرا کودک، آگاهی کمتری دارد و با توجه به بازی گوشی و کنجکاوی، خطاهای وی فراوان است؛ افزون بر این، باید توجه داشت که در کودکان زیر سه سال، هنوز خودکنترلی به صورت کامل شکل نگرفته است و آنان کنترل کامل بر رفتارهای خود ندارند؛ همچنین معنای بسیاری از کلمات را نمی فهمند؛ از این رو اگر رفتار ناشایستی داشتند یا حرف زشتی زدند، مناسب است که والدین از اصل تغافل یا نادیده گرفتن استفاده کنند؛ زیرا اگر والدین و مربیان بخواهند در پی هر رفتار ناپسند، کودک را تنبیه کنند، باید همواره در حال تنبیه باشند که این امر آسیب های فراوانی به سلامت روان و شخصیت کودک می رساند.[2]
ممکن است در استفاده از این روش، احساس کنید کاری برای بهبود وضعیت انجام نمی دهید؛ اما بعدها در خواهید یافت که با نادیده گرفتن حساب شده و مداوم برخی رفتارها، باعث کاهش و از بین رفتن آنها شده اید.
نکاتی برای بهتر اجرا شدن مهارت بی توجهی
در ادامه، توجه شما را به چند نکته برای اجرای بهتر این مهارت، جلب می کنیم:
- هربار که رفتار آزاردهنده اتفاق می افتد، بی توجهی کنید. اگر والدین، تنها گاهی رفتاری بی توجه باشند، ممکن است ناخواسته به کودکانشان آموزش دهند که اگر رفتار مشکل آفرین را در بیشتر وقت ها انجام دهند، بالاخره توجه والدین را جلب می کنند؛
- هنگامی که به مشکلی، بی توجهی می کنید، ممکن است پیش از بهتر شدن، بدتر شود؛ زیرا کودک تمام تلاش خود را می کند تا شاید به خواسته اش برسد و والدین را تسلیم کند. اگر به کودکان بدرفتار، به طور منظم توجه شده باشد و این گونه به خواسته های شان رسیده باشند، رفتار نامطلوب آنان با شروع بی توجهی از سوی والدین، بلافاصله کاهش نمی یابد؛ چنان که مدتی طول می کشد تا مشکلی ایجاد شود، از بین رفتن آن نیز زمان می برد؛
- برخی کارهای پرت کننده حواس، به بی توجهی شما کمک می کند. هنگامی که کودک، به صورت زننده ای رفتار می کند، بی توجهی کردن، بسیار دشوار است. شمردن تا ده، صحبت کردن با همسر یا ترک کردن اتاق، به والدین کمک می کند تا به رفتار آزاردهنده کودک، به طور مداوم و کامل بی توجهی کنند؛
- در این روش، باید از هرگونه بحث و گفت وگوی اضافی با کودک، حتی پس از تمام شدن رفتار منفی پرهیز کرد؛ زیرا با اصل بی توجهی ناسازگاری دارد؛
- پس از بی توجهی، تحسین فراموش نشود. اگر پس از بی توجهی، رفتار صحیح او را تحسین کنید، اثر بیشتری دارد؛ برای مثال، اگر فرزندتان غذایش را با قاشق به اطراف پرتاب می کند، شما باید تا پایان این رفتار، به او بی توجهی کنید و بعد از متوقف شدن، لحظه ای درنگ کنید تا رفتاری مناسب بروز دهد؛ سپس او را تحسین کنید؛ مانند «آفرین به پسر گلم که همه غذایش را خورد».[3]
منبع: کتاب «تنبیه؛ آری یا خیر؟! (شیوه های اصلاح رفتار کودکان)»
نویسنده: مجید همتی
بیشتر بخوانید :
روش های کاهش دادن رفتارهای نا مطلوب
تنبیه صحیح و مناسب چگونه است؟
اصلاح رفتار بد کودکان با تکنیکِ اشباع
شیوه های برخورد با فرزندان
پی نوشت :
[1] . حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسایل، ج 9، ص 159، حدیث 22.
[2] . محمدرضا قائمی مقدم، روش های آسیب زا در تربیت از منظر تربیت اسلامی، ص 141.
[3] . ریچارد دانگل، آموزش مهارت های کنترل کودک، ص۷۰-71.