تیک کودکان و راه درمان آن

 بهترین و درواقع اولین اقدام برای رفع انواع تیک در کودکان، رفتاردرمانی و روان درمانی است.
 

چکیده : اختلال های تیک کودکان، انقباض های عضلانی تکراری و سریعیی است که به شکل انجام حرکات یا حتی تولید صدا بروز می کند و همیشه غیر ارادی است و اغلب در ناحیه سر و گردن رخ می دهد.
 
تعداد کلمات 1466 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

 در طبقه بندی های جدید، اختلالات تیک گروه جدید است که زیر چتر اختلالات عصبی رشدی قرار گرفته و شامل 3 گروه تشخیص می شود:
1-    اختلال توره یا ژیل دلاتوره
2-    اختلالات تیک حرکتی یا صوتی پایدار
3-    اختلال تیک موقت
حتما شما نیز تا به حال با کودکانی که مدام پلک می زنند یا شانه بالا می اندازند یا صداهای نامتعارفی از خودشان در می آورند مواجه شده اید. بسیاری از ما والدین و معلمان هنگام مواجهه با این کودکان به آنها تذکر می دهیم یا حتی در مواقعی با عصبانیت برخورد می کنیم ولی این کار خودش به مراتب باعث تشدید علائم در کودک می شود. به راستی تیک چیست؟ آیا ارادی و قابل کنترل است؟ چطور تشخیص داده می شود و آیا درمانی برای آن وجود دارد؟ اینها سوال هایی هستند که مطابق با آخرین نسخه آسیب شناسی روانی کودکان به آنها پاسخ می دهیم.

ژیل دلاتوره که یک نورولوژیست فرانسوی قرن 19 بود، در سال 1885 یک مقاله مورد/ شاهدی، در مورد بیمارانی که از اختلال هایی با حرکات غیرارادی سریع، اکولالیا (تکرار کلمات دیگران)، تحریک پذیری زیاد و تکلم غیرطبیعی رنج می بردند، منتشر کرد. توصیف او از این ساختار بالینی و علائم مربوط به آن مثل زمینه ژنتیک، شروع در کودکی، نشانگانی را به نمایش می گذاشت که امروزه آن را به نام خودش می شناسیم: نشانگان ژیل دلاتوره
 

تیک مزمن وقتی مطرح می شود که تیک به مدت یک سال پس از شروع پایدار بماند بدون اینکه دوره ای از نبود آن وجود داشته باشد و در صورتی که تیک زودتر از یک سال از بین برود موقتی محسوب می شود. از طرف دیگر، تیک مزمن وقتی به کار برده می شود که فقط تیک صوتی یا حرکتی وجود داشته باشد. تیک های حرکتی مزمن شایع تر از صوتی ها هستند.
 

تشخیص توره به ترکیب تیک های متعدد حرکتی و حداقل یک تیک صوتی نیاز دارد که در دوره ای از بیماری وجود داشته باشند اما همزمانی آنها الزامی نیست.
محل، تعداد، فرکانس و ترکیب تیک ها ممکن است در زمان های مختلف متغیر باشد، ولی پس از بروز اولین تیک باید حداقل تا یک سال ادامه داشته باشد. نکته مهم این است که سن شروع تیک برای توره باید حتما قبل از 18 سال باشد و تیک نباید بر اثر مصرف مواد و مسمومیت یا دارویی ایجاد شده باشد یا اینکه به دلیل یک بیماری شناخته شده مغزی به وجود آمده باشد.
 

در این اختلالات، تیک های منفرد یا متعدد حرکتی یا صوتی در دوره ای از بیماری وجود دارد ولی هردوی آنها با هم هرگز وجود نداشته اند.
در این تیک نیز دفعات تیک کم و زیاد می شود ولی پس از بروز اولین تیک حداقل تا یک سال باید ادامه داشته باشد و سن شروع هم باید قبل از 18 سالگی باشد.
 

در مورد اختلال تیک گذرا همان شرایط زمانی و سنی وجود دارد. اما نکته مهم این است که تیک های منفرد یا متعدد حرکتی و صوتی به مدت کمتر از یک سال ادامه داشته اند یا در طول یکسال فرد مدتی را کاملا بدون علامت طی کرده است.

مطالعه های اخیر به این نتیجه رسیده اند که افراد مبتلا به تیک که فقط تیک های ساده دارند، در ناحیه حرکتی اولیه قشر مغز مشکل دارند، در حالی که افرادی که ترکیبی از تیک های ساده و پیچیده را نشان می دهند در قشر پیش حرکتی، پیش پیشانی و آهیانه دچار نقصان هستند. علاوه بر عوامل ساختاری و ژنتیکی، عوامل غیرژنتیکی از قبیل استرس و حساسیت نیز نقش بسیار مهم و موثری در بروز این اختلال دارند.
تیک ها دائما در حال کم و زیاد شدن هستند و حمله هایی با دوره هایی کوتاه از بی علامتی که معمولا 0.5 تا 1 ثانیه طول می کشد و فاصله بین 2 حمله بین چند دقیقه تا ساعت متفاوت است، مشخص می شود. مسائل بین فردی و درون فردی بسیاری بر بروز علائم تیک تاثیرگذارند. گفته شده تیک ها می توانند حتی در تمام مراحل خواب نیز رخ دهند. بنابراین اختلال خواب می تواند بخش مهمی از اختلال تیک باشد که کیفیت خواب را کاهش و برانگیختگی را افزایش می دهد.
 

نکته اول اینکه این کودکان را حتما باید والدین و مربیان تیزبین، تشخیص دهند و تحت مراقبت و نظارت باشند تا به اشتباه در معرض به بازی گرفتن و خنده و شوخی دیگر کودکان قرار نگیرند. اگر علائم تیک را خانواده و معلمان کودکان درست درک نکنند و اطرافیان کودک سعی کنند با تنبیه و تحقیر از علائم و افزایش بیشتر استرس در ارتباطات بین فردی کودک می شوند.
در بسیاری از موارد به خصوص در مورد تیک های گذرا مشاهده شده این اختلال در گذر زمان و به خودی خود درمان شده ولی به علت عوارض ثانوی به خصوص در رابطه با ایجاد تعامل و رویارویی با دیگران، کودک دچار مشکلات ماندگاری مانند قطع ارتباط با دیگران، گوشه گیری، انزواطلبی، کج خلقی و از دست دادن استقلال فردی شده است.
هرچه نگرانی کودک از علائم خود بیشتر باشد این حالات تشدید می شود. بهترین و درواقع اولین اقدام برای رفع انواع تیک در کودکان، رفتاردرمانی و روان درمانی است اما توجه داشته باشید در صورت مزمن شدن علائم و عدم کفایت روان درمانی به تنهایی در رفع علائم، حتما تحت نظر روان پزشک دارو درمانی را برای فرزندتان آغاز کنید تا عملکرد کودک بیش از این مورد تهدید قرار نگیرد دچار افت نشود. 
 

تیک ها حرکات یا صداهای ناگهانی سریع، تکرار شونده و غیرریتمیک هستند که یکی یا بیشتر از عضلات را درگیر می کنند و معمولا خارج از کنترل ارادی هستند و به ظاهر از حرکات و رفتارهای طبیعی تقلید می کنند. تیک ها به صورت ساده، پیچیده یا به صورت تیک های حرکتی یا کلامی/ آوایی دسته بندی می شوند. تیک های ساده حرکتی به حرکت یک عضله خاص یا یک ناحیه خاص محدود هستند و با حرکت سریع، تیز و بی هدف عضله مشخص می شوند.

در مقابل، تیک های پیچیده حرکتی آرام ترند، در مدت زمان طولانی تری رخ می دهند، معنی دارتر به نظر می رسند و مجموعه ای از عضلات را در بر می گیرند مانند حرکاتی مثل لمس اشیاء یا لگد زدن یا پرش، پل زدن، چمباتمه زدن و ژست های صورت و دست.
تیک های ساده کلامی معمولا صداهای گنگی هستند که شامل اصواتی مثل صاف کردن گلو، سرفه، عطسه یا خرخر کردن می شوند. تیک های پیچیده صوتی شامل کلمات، هجاها و عبارات قابل فهم هستند. کلمات و عبارات ممکن است شامل تکرار کلمات دیگران، تکرار کلمات خود یا فحش دادن باشد.
از طرف دیگر، آنها ممکن است صداهای حیوانات مثل جیک جیک کردن یا پارس کردن یا تغییر ناگهانی آهنگ، بلندی و لحن صدا را نشان دهند. برخلاف تیک های ساده، تیک های پیچیده می توانند با رفتارهای ارادی و خودخواسته اشتباه گرفته شده و باعث تنبیه شدن کودک شوند.
 

مطالعه های بسیاری در دست است که نشان می دهد تعداد زیادی از افراد مبتلا (93 درصد) تجربه های حسی بسیار بدی را درک می کنند (تنش، انرژی، فشار، خارش، صدا) که به طور معمول قبل از تیک رخ می دهند و موقتی و گذرا ایجاد می شوند. این تجربیات حسی، که برچسب «اخطار قبل از ایجاد» مشخص می شوند را افرادی که تیک دارند گاهی بیشتر از خود علامت تیک شرح می دهند و فرد آن را به شکل یک حس عمومی از تنش درونی یا یک تجربه مشخص و حساس خاصی مثل یک تجربه غیرقابل مقاومت درک می کند.

قبلا تصور می شد اخطار قبل از ایجاد در کودکان زیر 9 یا 10 سال دیده نمی شود، اما امروزه ثابت شده کودکان کوچک تر نیز این تجربیات را دارند که ممکن است خود را به صورت دوره هایی از خشم و عصبانیت نشان دهد و شامل شروع ناگهانی نمایش غیرقابل پیش بینی و اولیه خشونت فیزیکی/ کلامی می شود که حتی ممکن است باعث خودجرحی شدید یا آسیب به دیگران شود. البته چنین اعمال انفجاری ای بیشتر در کودکان مشاهده می شود تا بزرگسالان و باعث افت عملکرد در خانه، تضعیف روحیه شدید و مشکلات در مدرسه می شود. نتایج یک مطالعه جدید نشان داد شکل های شدید رفتارهای خودجرحی، همان گونه که با تیک های شدید در ارتباط است، با حضور رفتارهای غیرقابل پیش بینی و رفتارهای پرخطر نیز مرتبط است.
 
منبع: هفته نامه سلامت