پرورش ذهن کودک با بازی های تخیلی

مهمترین خصوصیت ذهنی کودک این تفکر است که اشیا بی جان از ویژگی های جاندار مانند افکار، امیال، احساسات و مقاصد برخوردار هستند که تفکر جاندار پنداری کودک نامیده می شود. این نوع تفکر در کودکان پیش دبستانی کم کم کمرنگ می شود. با این وجود هنگامی که کودکان با چیزهایی روبرو می شوند که دو هویت واقعی و ظاهری دارند قادر به درک دقیق آن نیستند. آنها عقاید سحر آمیز درباره پریان، دیوها، و رویدادهایی که توجیهات موجه را نقض می کنند را دوست دارند ولی با آموزش و تجربه کم کم را کنار می گذارند.

کودکان این سن عقاید منسجم درباره فعالیت های ذهنی را شروع می کنند این آگاهی فراشناخت نامیده می شود یعنی فکر کردن درباره فکر. ما بزرگترها درک پیچیده ای از دنیای ذهنی درونی خود داریم که از آن برای تعبیر کردن رفتار خود و دیگران و بهبود بخشیدن به عملکرد خویش در تکالیف مختلف استفاده می کنیم که کودک هم این نوع تفکر را فرامی گیرد.
دلیل اینکه این بازی ها برای او جذابیت دارند این است که کودکان در انجام امور دارای محدودیت هستند و نمی توانند هر موقع از روز به هرجا که می خواهند بروند یا به اشیایی دست بزنند و یا تجربیاتی مانند بزرگتر ها داشته باشند بنابر این این محدودیت ها را در بازی هایشان جبران می کنند. آنها با نقش دادن به اسباب بازی های خود سفر می کنند، شغل انتخاب می کنند، با عناصر طبیعت ارتباط برقرار می کنند، به حیوانات مختلف نزدیک می شوند و با آنها بازی می کنند. بنابراین بازی های تخیلی نوعی تجربه دنیای بزرگسالی است و رشد ذهنی کودک را به همراه دارد. بهتر است که والدین اجازه دهند کودک این تجربیات را با اسباب بازی های خود داشته باشد و تمایل به کارتن برنامه های تلویزیونی از این قبیل که افراد قدرتمند را به تصویر می کشند هم به این خاطر است که کودک خود را جایگزین این افراد می کند و قدرت های آنها را از آن خود می بیند.
 

• می توانید از طریق تحریک ذهنی با اسباب بازی ها، بازی ها و مطالب خواندنی وارد عمل شوید. تخیلات و تمایلات کودک خود را بشناسید و آنها را با انتخاب ابزی و اسباب بازی مناسب پرورش دهید و اجازه دهید کودک در آنها دستکاری کند. نام شخصیت ها را تغییر دهد، آخر داستان را با نظر خود عوض کند تا به این ترتیب خلاقیت در او پرورش پیدا کند.
• نقش بازی کردن از جمله بازی های مورد علاقه کودک است که توانایی ذهن او را بالا می برد. قرار گرفتن در نقشی خاص مستلزم به کار گیری زبان و تفکر است که برای کودکان بسیار مفید است.
• استفاده از تخیلات باعث بالا رفتن دایره لغات می شود. وقتی کودک نقش یک ابر قهرمان را بازی می کند و به جاهای مختلف سفر می کند برای ارتباط گرفتن ناچار است از جملات پیچیده و اثر بخش استفاده کند که در پرورش ذهن نقش اساسی دارد.

• تماشای تلویزیون را کنترل کنید و سعی کنید از دی وی دی با داستان هایی که خود آنها را دیده و مطالعه کرده اید و می شناسید استفاده کنید تا ذهن کودک به سمت مثبتی که برایش در نظر گرفته اید جهت دهی شود.
• استفاده از بازی های کامپیوتری برای پرورش تخیلات مفید است اما این بازی ها باید با نظارت والدین باشند و تکرار کردن آنها هنگامی که چالش جدیدی برای ذهن کودک ایجاد نمی کند بی فایده است.زمان بندی بازی با کامپیوتر و دستگاه های دیجیتال بسیار مهم است.
• بازی های تخیلی باعث بالا رفتن مهارت های اجتماعی می شود چرا که کودکان همسالانی را که داستان طراحی می کنند و نقش بازی می کنند دوست دارند و ارتباط خوبی با آنها می گیرند. بالا رفتن مهارت های اجتماعی و پذیرش توسط همسالان توانایی ذهنی کودک را افزایش می دهد.

اگر کودک رشد ذهنی مناسب با سن خود داشته باشد به پختگی نسبی در تفکر خود در این سن دست یافته است و دلیلی ندارد بیش از اندازه به داستان ها و بازی های تخیلی توجه نشان دهد و والدین لازم نیست که نگران تخیلات غیر واقعی کودکان باشند بلکه با توجه به عمق این بازی های می توانند به خوبی ببیند که کودکان چه چیزهایی را دارند تمرین می کنند.
با ورود به مدرسه کودک بعد دیگری از زندگی را تجربه می کند و وارد دنیای واقعی تری می شود و باید مفاهیم واقعی را بیاموزد و بکار گیرد. بنابراین ناچار است که از دنیای تخیلات فاصله بگیرد. این در حالی است که در کودکان دبستانی هم تمایل به این بازی ها فیلم های کارتونی را می بینیم.
آنچه که والدین می توانند در نظر داشته باشند این است که برای پرداختن به تخیلات به کودک زمان مناسب بدهند. هنگامی که کودک در حال آموزش دیدن است بهتر است که از خیال پردازی فاصله بگیرد. در غیر این صورت او عادت می کند که با گفتگوهای ذهنی خود در هر محیطی حاضر شود و این گفتگوهای ذهنی باعث کاهش یادگیری در کلاس درس می شود و تمرکز کودک را از بین می برد. پرورش و کنترل تخیلات کودک با مدیریت والدین می تواند باعث رشد ذهنی آنها گردد.

منبع:
برک، لورا،(1393) روانشناسی رشد، ( ترجمه یحیی سید محمدی) تهران، انتشارات ارسباران.
پیرتو، جین(1385) رشد و آموزش کودکان و بزرگسالان با استعداد،(ترجمه فاطمه گلشنی و دیگران) تهران، نشر روان.
گلاگر،جیمز(1369) آموزش کودکان تیزهوش،(ترجمه: مجید مهدی زاده، احمد رضوانی) مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.