مشکلات کودکان ناتوان در تحصیل

دانش آموزان ناتوان در یادگیری، ویژگی های گوناگون و متنوعی دارند که همه این ویژگی ها را ممکن است با یکدیگر نشان ندهند. در این قسمت سعی خواهد شد مختصرا ویژگی های رایج این کودکان بیان گردد.

معمولا بین توانایی و پیشرفت تحصیلی این کودکان هماهنگی وجود ندارد، یعنی پیشرفت آنها متناسب با سطح هوشی و توانایی های بالقوه آنها نیست. مشکل عمده تحصیلی این کودکان عمدتا در زمینه بیان نوشتاری، خواندن و ریاضیات متجلی می شود.

خواندن و ناتوانی در آن، یکی از حوزه های بسیار مهمی است که معمولا مشکلات بیشتری را برای دانش آموزان ناتوان در یادگیری به وجود می آورد. بیشتر نویسندگان عقیده دارند که مشکل در خواندن ارتباط قابل ملاحظه ای با نقص در مهارت های زبانی به خصوص با مهارت های واج شناسی (توانایی درک این قاعده که اصوات و حروف چگونه برای ساختن کلمات به کار برده می شوند)، دارد (فورمن ، ۱۹۸۹؛ ۱۹۹۱، به نقل از هالاهان و کافمن، ۱۹۹۴).
 
درک این موضوع که چرا مشکلات واج شناختی محور تعدادی از مشکلات خواندن می باشند، آسان است. اگر فردی در تبدیل لغات به اصوات تشکیل دهنده آن مشکل داشته باشد، در یادگیری خواندن نیز با مشکل مواجه خواهد شد (هالاهان و کافمن، ۱۹۹۴).
 
تقریبا ۸۰ درصد از دانش آموزان ناتوان در یادگیری در خواندن مشکل دارند. آنها در یادگیری رمزگشایی لغات، مهارت های پایه ای شناسایی لغات و درک مطلب خواندن مشکلاتی دارند (کرک و کالاگر، ۱۹۹۷).
 

 افراد ناتوان در یادگیری اغلب مشکلاتی در یک یا بیش از یک حوزه زیر دارند: دست خط، هجی کردن و ترکیب (نیوکامر و همکاران، ۱۹۹۱، به نقل از هالاهان و کانمن، ۱۹۹۴). اگرچه حتی بهترین دانش آموزان نیز ممکن است در دست خط مشکل داشته باشند ولی این مشکل در دانش آموزان ناتوان در یادگیری شدیدتر است. تولیدات نوشتاری آنها گاهی اوقات خوانا نیست و گاهی اوقات این کودکان بسیار آهسته می نویسند.
 
هجی کردن می تواند به علت اشکال در درک همخوانی بین حروف و اصوات با مشکل جدی مواجه باشد. علاوه بر اشکال در حوزه های دست خط و هجی کردن، این کودکان غالبا مشکلاتی در حوزه ترکیب دارند. اینگلرت و همکارانش سه نوع از مشکلات را مشخص کرده اند. اول این که این گونه دانش آموزان از هدف اصلی نوشتن به عنوان یک عمل ارتباطی آگاه نیستند. در مقابل، آنها به نوشتن به عنوان یک تکلیف نگاه می کنند. دوم، آنها فاقد سیالی نوشتاری هستند. آنها جملات و داستان ها را کوتارتر می نویسند. برای مثال، آنها در شرح حالت های شناختی و هیجانی کاراکترها در داستان ها، مشکل دارند. سوم، آنها از راهبردهای نوشتاری خودکار مانند برنامه ریزی، سازماندهی، پیش نویس کردن و ویرایش استفاده نمی کنند (هالاهان و کافمن، ۱۹۹۴).

 اگرچه در گذشته بیشتر به اختلال در خواندن، نوشتن و زبان توجه شده است، اما اخیر مشکل در ریاضی به طور قابل ملاحظه ای کانون مطالعات قرار گرفته است. کودکانی که در حوزه ریاضی مشکل دارند بیشتر در مقوله های تفکر کمی، زمان، فضا و محاسبه با ناکامی مواجه می شوند. به تعبیری دیگر این کودکان دارای ویژگی هایی هستند که عبارتند از: نقص در ارتباطات و روابط فضایی، مشکلات ادراک بینایی و بینایی - حرکتی، حس ضعیف در مورد تصویر بدنی، احساس ضعیفی از زمان و جهت گیری مشکلات زبان شناهی و مشکلات خواندن نیز می توانند با مشکل در ریاضی همراه باشند. وجود حافظه ضعیف و نقص در راهبردهای یادگیری ریاضیات و گسترش اضطراب ریاضی از ویژگی های دیگر این کودکان هستند (لرنر، ۱۹۹۷).
 

برخی از این دانش آموزان در زبان و به خصوص در استفاده از آن مشکل دارند. آنها در جمله شناسی، معنای لغات و همین طور در واج شناسی مشکل دارند. منظور از جمله شناسی، راهی است که برای ساختن جمله ای معنادار، لغات به یکدیگر پیوند می خورند. دانش آموزان ناتوان در یادگیری اغلب در تولید و دریافت کلمات و جملات، نامناسب عمل می کنند.
 
در کل، آنها صحبت کنندگان خوبی نیستند و در طبقه افراد خوش صحبت قرار نمی گیرند. آنها از درگیر شدن در محاوره هایی که نیازمند کنش متقابل است، ناتوانند. گفتگوهای آنها غالبا به وسیله سکوت های طولانی مشخص می شود. این امر به خاطر این است که آنها از راهبردهایی که همتایان بهنجارشان از آنها برای ادامه محاوره و گفتگو استفاده می کنند، بهره نمی برند، در پاسخ دادن به سؤالات دیگران مهارت کافی نداشته و معمولا تمایل دارند به سؤالاتی که از سوی خودشان مطرح می شود (قبل از این که طرف مقابل فرصت پاسخ دادن پیدا کند)، پاسخ گویند (هالاهان و کافمن، ۱۹۹۴).
 

منبع: کتاب «روان شناسی مرضی کودکان»

نویسنده: علیرضا کاکاوند