آشنایی با اسهال مزمن و درمان آن

سندرم روده تحریک پذیر و عدم تحمل غذایی یکی از شایع‌ترین دلایل اسهال مزمن در کشورهای غربی هستند.
 

اسهال به خودی خود یک بیماری نیست و بیشتر نشانه ای از مسائل دیگر محسوب می شود. با توجه به علت شکل گیری اسهال، تغییر در رژیم غذایی می تواند تاثیر فوق العاده ای بر جلوگیری و درمان اسهال داشته باشد. در ادامه این مطلب قصد داریم برخی از کارهایی که می توانند به متوقف کردن اسهال کمک کنند را ارائه کنیم.
 

اسهال می تواند به صورت حاد یا مزمن طبقه بندی شود:

- اسهال حاد به طور معمول در نتیجه یک عفونت باکتریایی، ویروسی یا انگلی شکل می گیرد. این نوع اسهال می تواند برای چند ساعت تا چند روز طول بکشد و در بیشتر موارد بی نیاز از درمانی خاص به خودی خود درمان می شود.

- اسهال مزمن به طور معمول چهار هفته یا بیشتر می تواند به طور مداوم یا آغاز-توقف طول بکشد. بیماری های مختلف مانند سلیاک، سندرم روده تحریک پذیر و بیماری التهابی روده می توانند دلیل آن باشند. در این مطلب بر روش های درمانی برای اسهال مزمن متمرکز خواهیم بود.
 

سندرم روده تحریک پذیر و عدم تحمل غذایی یکی از شایع‌ترین دلایل اسهال مزمن در کشورهای غربی هستند. سندرم روده تحریک پذیر در اشکال مختلف شامل یبوست، اسهال و یا ترکیبی از هر دو نمایان می شود. خوشبختانه امکان مدیریت حالت اسهال سندرم روده تحریک پذیر از طریق ایجاد تغییرات در رژیم غذایی مانند دنبال کردن یک رژیم غذایی کم FODMAP وجود دارد.

FODMAPها کربوهیدارت هایی طبیعی موجود در مواد غذایی از جمله میوه ها، غلات و حبوبات هستند که می توانند زمینه ساز اسهال و مشکلات مرتبط با گوارش در افراد حساس شوند. حدف FODMAPها از رژیم غذایی تنها روش علمی اثبات شده برای مدیریت سندرم روده تحریک پذیر است. روند سیستماتیک دیگر برای شناسایی موارد دیگر عدم تحمل غذایی نیاز است. باید سوابق مصرف مواد غذایی و نشانه های ایجاد شده را یادداشت کنید و از نظارت و مشاوره یک متخصص تغذیه استفاده کنید.
 

پروبیوتیک ها باکتری هایی سودمند هستند که می توانند سلامت گوارش شما را بهبود ببخشند. برخی مطالعات نشان داده اند که آنها می توانند برخی انواع مشخص از اسهال حاد را درمان کنند اما اثرگذاری آنها بر اسهال مزمن چندان روشن نیست.

طی مطالعه ای که روی 362 بیمار مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر انجام شد، نشانه های کلی و رضایت از اجابت مزاج پس از چهار هفته استفاده از پروبیوتیک ها در مقایسه با گروه کنترل که دارونما دریافت می کردند به میزان 20 درصد افزایش یافت. اگر در پی مصرف یک پروبیوتیک هستید باید حداقل به مدت 4 هفته برای ارزیابی تاثیر آن صبر کنید. افزون بر این، برخی محصولات ممکن است حاوی مواد تشکیل دهنده سرشار از FODMAPها باشند که باید در وهله نخست مد نظر قرار بگیرند.
 

فیبر نوعی کربوهیدارت قابل گوارش است که می تواند سلامت شما را تحت تاثیر قرار دهد. دو نوع متفاوت فیبر وجود دارند که به نسبت های مختلف در مواد غذایی گیاهی یافت می شوند و شامل فیبر محول و فیبر نامحلول می شوند. فیبر محلول به طور معمول در جو دو سر، مغزهای خوراکی، دانه ها و حبوبات یافت می شود. فیبر محلول به بهبود سلامت متابولیک و تنظیم حرکات روده کمک می کند.

فیبر نامحلول با آب ترکیب نمی شود و تقریبا به طور دست نخورده از دستگاه گوارش عبور می کند. فیبر نامحلول به عنوان غذا برای باکتری های روده عمل می کند و برای حفظ تعادل میکروبیوم ضروری است. این نوع فیبر به بهبود مدت زمان انتقال مدفوع در روده کمک می کند. بدون در نظر گرفتن اجابت مزاج، مصرف فیبر فراوان برای سلامت مفید است. چندین مطالعه آثار مکمل های فیبر محلول بر سندرم روده تحریک پذیر را مورد بررسی قرار داده اند. به طور کلی به نظر می رسد آنها به طور قابل اعتماد نشانه ها را کاهش نمی دهند، اگرچه تمامی این مطالعات به طور ویژه اسهال را مد نظر قرار نداده اند.
 

برخی مواد غذایی و نوشیدنی های مشخص می توانند دستگاه گوارش را تحریک کرده و نشانه های اسهال را وخیم‌تر سازند. بر همین اساس محدود کردن مصرف این قبیل مواد غذایی هنگام ابتلا به اسهال مفید است.
 

کافئین می تواند اثر محرک بر دستگاه گوارش داشته باشد. این ماده مدت زمان انتقال مواد غذایی طی گوارش را تسریع می کند و می تواند نشانه های اسهال را بدتر سازد.
 

کپسایسین ترکیبی است که در فلفل ها و چیلی ها یافت می شود و عامل مزه تند آنها محسوب می شود. این ماده می تواند دستگاه گوارش را تحریک کند و نشانه های اسهال را بدتر سازد.
 

الکل می تواند دستگاه گوارش را تحریک کند و سرعت انتقال مدفوع را افزایش دهد.
 

فروکتوز نوعی قند و البته یک FODMAP است. مصرف بیش از حد فروکتوز حتی به میزانی که نسبت به آن حساسیت ندارید می تواند به شکل گیری اسهال منجر شود زیرا آب را از دستگاه گوارش بیرون می کشد.
 

مواد غذایی پر چرب به درستی گوارش نمی شوند و به ناراحتی و اسهال در برخی افراد منجر می شوند.
 

انجام تمرینات ورزشی با شدت کم تا متوسط می تواند به بهبود مشکلات گوارشی کمک کند. مکانیزم این مساله به طور کامل مشخص نشده است اما بهبود حرکت روده و افزایش انتشار هورمون های گوارشی می توانند به این شرایط منجر شوند. به طور ویژه، یوگا می تواند به کاهش اسهال در موارد سندرم روده تحریک پذیری اسهالی کمک کند. برخی افراد هنگام انجام ورزش هایی با شدت بالا به ویژه دویدن در مسافت های طولانی درد و اسهال را تجربه می کنند. این مساله اغلب به «روده دونده» ارجاع داده می شود که اگر مشتاق به دویدن هستید باید اطلاعات بیشتری درباره آن کسب کنید.
 

چندین درمان طبیعی و درمان های جایگزین برای کمک به بهبود استرس گوارشی وجود دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم.
 

روغن نعناع می تواند به کاهش نشانه های سندرم روده تحریک پذیر کمک کند، با این وجود، شواهد کمی درباره تاثیرگذاری آن در درمان اسهال به صورت ویژه وجود دارند.
 

شواهدی وجود دارند که نشان می دهند قرص های ذغال چوب می توانند نفخ و درد شکمی را در برخی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر کاهش دهند. با این وجود، تاثیرگذاری آن در درمان اسهال به طور ویژه ثابت نشده است.
 

آزمایشات متعدد هنگامی که به صورت روزانه از این مخمر استفاده شده است، بهبود در نشانه های سندرم روده تحریک پذیر را نشان داده اند.
 

در شرایطی که اسهال کاملا بی ضرر به نظر می رسد اما این شرایط می تواند به کم آبی بدن و در موارد شدید به سوء تغذیه منجر شود. همچنین، داروهایی وجود دارند که می توانند به طور موقت به توقف اسهال کمک کنند. اما همانند یک رژیم غذایی کم FODMAP، دارو نمی تواند به صورت ریشه ای به مشکل اسهال رسیدگی کند. در هر صورت، اگر اسهال بیش از دو روز طول کشید باید به پزشک مراجعه کنید.

منبع: سایت عصر ایران