عوامل موثر در استحکام خانواده

وقت گذرانی با دیگر اعضای خانواده، یکی از عوامل استحکام بخش خانواده است. 
 

بسیاری از مداخله های روان شناختی و آموزش محور پیش از ازدواج براساس مفروضه هایی بنا شده که به درک و ارتقای عوامل مبتنی بر تعامل فردی پرداخته اند. این عوامل می توانند هم کیفیت و هم ثبات ارتباط زناشویی را تحت تأثیر قرار دهند. به طوری که استینت و دیفرین (۱۹۸۵، ص۱۴) و السون، مک کیوبین، بارنز و همکاران (۱۹۸۹، ص۵۲) عوامل استحکام خانواده را در شش طبقه معرفی کرده اند:

١. تعهد (شامل اعتماد، صداقت، همبستگی، وفاداری و مشارکت جویی)؛
۲. برقراری ارتباط به شیوه ای مثبت (شامل تبادل احساس، تحسین کردن، اجتناب از سرزنش، توانایی مصالحه، توافق یا عدم توافق ها)؛
٣. بهزیستی معنوی (شامل امید، دین داری، شفقت، ارزش های اخلاقی مشترک، وحدت با نوع بشر)؛
۴. قدردانی و محبت (شامل مراقبت از یکدیگر، دوستی، احترام به فردیت یکدیگر، سرزندگی، بازیگوشی و شوخ طبعی)؛
۵. وقت گذرانی با یکدیگر (شامل وقت گذرانی با کیفیت و کمیت خوب، داشتن برنامه های خوب و ساده، لذت بردن از مشارکت جویی با هم، سپری کردن اوقاتی شاد و فرح بخش با هم)؛
۶. توانایی برای مقابله با استرس و بحران (شامل سازگاری پذیری، در نظر گرفتن بحران ها به عنوان نوعی چالش و فرصت، رشد کردن با هم از راه عبور از بحران ها، گشودگی برای تغییر و تاب آوری).
 

با وجود روشن شدن موارد بالا، درک و پیش بینی نحوه ارتباط؛ پیش از ازدواج امری پیچیده است. با مروری بر پژوهش ها و الگوهای ارائه شده در مورد عوامل پیش بینی کننده موفقیت ازدواج (مانند باور من، ۱۹۶۴؛ کیت وللوید، هنتون و لارسون، ۱۹۸۲ و وامبولدت، رئیس، ۱۹۸۹ و داک، ۱۹۹3) میتوان تا اندازه زیادی به پیش بینی این عوامل پرداخت.
 
در این راستا، هولمن و لینفورد (۲۰۰۲) به معرفی یک الگوی مفهومی در مورد پیش بینی کننده های پیش از ازدواج پرداخته اند که براساس مرور پژوهش های کیفی و کمی در مورد پیش بینی کننده های موفقیت، ثبات یا عدم موفقیت پیش از ازدواج بنا شده است.
 
از نظر هولمن و لینفورد (۲۰۰۲) می توان عوامل پیش بینی کننده موفقیت یا ثبات ازدواج را پیش از ازدواج را در چهار حوزه کلی مشخص کرد:
1.زمینه خانوادگی؛
۲. ویژگی های فردی؛
3. فرایندهای مبتنی بر تعامل زوجین؛
۴. شبکه های اجتماعی یا بافت اجتماعی فعلیه
 

این عوامل با رضایتمندی زناشویی-کیفیت زناشویی نیز ارتباط دارند. این الگوی نظری براساس آن دسته از عوامل پیش از ازدواج بنا شده اند که در پیش بینی رضایتمندی زناشویی مؤثرند. به طوری که عوامل یادشده می توانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر کیفیت زناشویی تأثیر داشته باشند.
 
السون (۱۹۹۰) و فاورز و السون (۱۹۹۲) نیز بر این باورند که طلاق را می توان با عوامل مختلف در زوجین پیش از ازدواج در دامنه صحت 90-77 درصدی پیش بینی کرد که این امر به بررسی کیفیت ارتباط دو نفر با هم پیش از ازدواج مرتبط است. لیندا، کلمنتس و مارکمن (۱۹۹۸) هم معتقدند که براساس یک الگوی پیش بینی کننده از روی مقیاس های برقراری ارتبادل زوجین، میزان مشکلات موجود، رضایتمندی در مدت نه سال اول زندگی مشترک و ویژگی های جمعیت شناختی می توان به پیش بینی طلاق به میزان ۹۰ درصد پرداخت.
 
منبع: مشاوره پیش از ازدواج، مسعود جان بزرگی، صص 164-166، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، اول، 1397.