سنجش معنویت در کودکان (بخش اول)

شواهد پژوهشی مبین آن است که کودکان نیز در انجام برخی اعمال، انگیزه های معنوی دارند. 
 

 هارت (۲۰۰۰) طرح کلی چهار دامنه ای را برای تأمین حس عینی معنویت کودکان ارائه کرده است. وی با بررسی پژوهش های قبلی دریافت که کودکان معنویت خود را از راه های بسیار شخصی نشان می دهند، نوعی نشانه که مرتبط با شخصیت فرد است.
 
وی معتقد بود که شواهد مورد بررسی در پژوهش های قبلی چراغی در تنوع شیوه ها می افکند و مشخص می کند که کودکان انگیزه های معنوی خود را پیگیری می کنند. گرایشات معنوی ذاتی کودکی همزمان با ناپختگی، خودخواهی و سادگی وجود دارد. این ها استعدادهای رشدی و لحظات سازنده ای است که معنا و پتانسیل آن ممکن است در خلال دوره ی زندگی آشکار شود.
 
طرح چهار دامنه ای وی عبارتند از: بررسی شگفتی ، تحیر، خرد، میان تو و من.
 

شگفتی شامل منظومه ای از تجربیات است که می تواند در بردارنده ی احساس حیرت، ارتباط، لذت، بینش و حس عمیق احترام و عشق باشد. به طرز حیرت آوری، گزارش های شگفتی کودکان معاصر، اغلب از شگفتی عارفان بزرگ دنیا که لحظات تحیر معیار و راهنمایی برای زندگی با معنی آنهاست، غیر قابل تشخیص است.
 
برای مثال کودکی تجربه ی شگفتی خود را این گونه ابراز نمود: در جای مخصوص خودم بیرون از خانه نشسته بودم، در سکوت، من فقط به نوعی خود را با طبیعت هماهنگ کرده بودم، پرنده های کوچک و حشرات این طرف و آن طرف می رفتند، بعد ناگهان این تجربه را داشتم که همه چیز به یکدیگر متصل می شود. با وجود این حس، جالب ترین مسئله پی بردن به این بود که همه چیز برابر است.
 
همان طور که گفته شد، به نظر می رسد که زمان بودن در طبیعت یک تسریع کننده رایج برای لحظات شگفتی است. شگفتی در همه ی دامنه ی شکل و اندازه، از ظهور نوعی حیرت معنوی گرفته تا لحظات کم، با رایحه ی یک گل و یا رنگ آن ظهور می یابد. این لحظات همچنین بی زمان هستند. چند ساعت در حالت جذبه ممکن است مانند چند لحظه ی کوتاه حس شود (جیمز، ۱۹۳۶؛ به نقل از شریفی، ۱۳۸۶)، و این زمانی است که ما در احال ابدی فرو می رویم (پاول تیلیچ، ۱۹۵۷، به نقل از رولک پارتین و همکاران، ۲۰۰۶). توانایی گم شدن در لحظات -جذب - استعدادی ذاتی برای بچه هاست و به نظر دروازه ای برای باز شدن ادراک به سوی مواجهه ی عرفانی ایجاد می کند. در واقع، جذب همبستگی معناداری با خلسه ی وجود حالت پرواز نشان داده است.
 

اگر چه آن طور که اخیرا به نظر می رسد، اغلب اوقات حسی مطلق حقیقی، و هم به طور غریبی مأنوس وار، وجود دارد. پیلاتو این عمق شناخت را یادآوری نامید، یادآوری روح از حقیقت. لحظات چنین ارتباطی می تواند مراجعت به وطن معنوی ما را نشان دهد و به عنوان یک یاد آورنده ی نشان معنوی عمل کند. کودکی این تجربیات را این گونه اظهار نمود: «خیلی سخته که بتوانم کلمات درست را پیدا کنم، بعضی وقت ها احساس می کنم که گویی آنچه من تجربه می کنم، به هیچ وجه حقیقتا حقیقت دیگری نیست. چند ماه پیش در حال قدم زدن این تجربه را داشتم، آنگاه حس اتصال شدیدی به همه چیز و همه کس داشتم».
 
شگفتی همچنین غیر منطقی است و دارای منطقی انتقالی: یعنی شامل فهم مستقیم است. کودکی ۱۱ ساله این تغییر را این گونه توصیف می کند: «بیرون از خانه به پشت دراز کشیده بودم و به آسمان نگاه می کردم. نمی دانم چطور اتفاق افتاد، اما ناگهان همه چیز بر روی من گشوده شد. نمی دانم چطور آن را بگویم. در همان لحظه به معنای دقیق کلمه احساس کردم که قفسه ی سینه ام می تواند از هم باز شود و به یک میلیون قسمت پرواز کند. احساس کردم که گویی می توانم منفجر شوم و در خورشید و ابرها باشم».
 
شگفتی بعضی اوقات ممکن است شامل آگاهی از افراد مقدس دیگر باشد. برای مثال کاترین سین سازنده ترین مکاشفات در مورد مسیح را هنگامی که ۶ ساله بود داشت، هیلدگاردون روشنایی بزرگی که روحش را مرتعش ساخت در سن ۷ سالگی بیان کرد. راما نیز گشودگی معنوی ژرفی در سن ۶ سالگی داشت.
 
در پژوهش های هارت (۲۰۰۰) از تجربیات کودکی یاد آوری شده که تقریبا ۸۰% جوانان گفته اند گاهی اوقات یک حس حیرت و شگفتی را احساس می کنند که به وسیله ی جهان بلا واسطه الهام بخشیده شده است، ۸۵٪ از آنها گزارش کرده اند که اولین تجربه ی معنوی آنها قبل از سن ۱۸ سالگی بوده است، ۱۲٪ اظهار کرده اند که اولین تجارب آنها قبل از ۶ سالگی، ۲۷٪ بین ۶ تا ۱۲ سالگی، ۴۶٪ بین ۱۴ و کمتر از ۱۸ سالگی بوده است، به علاوه ۳۹٪ از آنها ارتباطی متحد کننده داشته اند.

ادامه دارد...

منبع: کتاب معنویت درمانی. سیدرضا میرمهدی، مجید صفاری نیا و احسان شریفی. صص 110-113، انتشارات آوای نور، سوم. 1396.