باسلام . مادر گرامی مشکلات رفتاری پسرتان از چه زمانی شروع شده؟ با توجه به آنچه گفته اید به نظر می رسد که بیشتر نگرانی های شما از رفتارهای ناصحیح اجتماعی فرزندتان است به همین خاطر توصیه می کنم به یک متخصص کودک که دارای برگزاری جلسات کودکانه گروهی است مراجعه کنید، فرزندتان با قرار گرفتن در گروه کودکان و نظارت هدفمند یک متخصص و اگر نیاز باشد کارکردن روی خودتان و پدرش مسائل اجتماعی و ارتباط با همسن و سال ها و بزرگترها را بهتر می آموزد. اما با رعایت مواردی که در ادامه خدمتتان عرض خواهم کرد می توانید رفتار به اشتراک گذاشتن اسباب بازی هایش را در او تقویت کنید. کودکان در این سن اولین قدم ها برای کسب هویت و شخصیت مستقل را بر می دارند و چون هویت خود را با اشیاء ملموس و دارایی های خود می شناسند، سعی می کنند روی وسایل و اسباب بازی هایشان کنترل داشته باشند به حدی که به واسطه ی این خصوصیت لجبازتر به نظر می رسند. البته اگر چه خصوصیات تملک و لجبازی در این سن طبیعی است ولی شدت و ضعف آن در بچه ها متفاوت است و جمله هایی مانند "مال منه" را زیاد می شنوید. در مورد کودکان خردسال، کاملاً طبیعی است که اسباب بازی هایشان را به دیگران ندهند و کودکان بسیار کوچک، معمولا همه ی اشیایی را که در دسترسشان باشد مال خودشان می دانند و نباید بچه های دیگر به آنها دست بزنند، ولی در عین حال دوست دارند که بزرگسالان را از خود خرسند کنند و اگر به آنها آموخته شود، خواهند توانست که اشیاء و موقعیت ها را با دیگران به اشتراک بگذارند. کودکان وقتی به پنج – شش سالگی رسیدند، معمولاً بیشتر مواقع می توانند به راحتی با یکدیگر بازی کنند. مالکیت را به کودکتان بیاموزید، بگذارید فرزندتان بداند که چه چیزی متعلق به اوست . نام و نام خانوادگی او را بر روی وسایلش بچسبانید و اجازه دهید حتی آنها را مطابق سلیقه ی خود در جای مخصوصی نگاه دارد. اشیاء متعلق به تمام خانواده را هم مشخص کنید، و اجازه دهید کودک، بداند که بعضی از اسباب بازی ها به تمام خانواده تعلق دارد و بنابراین، هر کسی می تواند آنها را بردارد. ولی گاهی اعضاء خانواده دیگر هم باید بتوانند از آنها استفاده کنند. با استفاده از موقعیت های طبیعی که در خانه پیش می آید (مثلاً در مورد تلویزیون، ماشین، ضبط صوت، کامپیوتر و...) نشان دهید بزرگسالان نیز باید از اشیاء به نوبت استفاده کنند. و از آنجا که به اشتراک گذاشتن عملی غریزی و مادرزادی نیست، باید به پسرتان آموزش دهید که چه طور آن را انجام دهد. مثلا به او مزایای کار کردن با یکدیگر و به اشتراک گذاشتن اشیاء را نشان دهید. آشپزی در کنار مادرش یک مثال خوب است. همراه با دوستانش غذا و یا کیکی بپزید و بگذارید آنها به نوبت ، کیک را تزئین کنند. بعد از اینکه کمک کردند، می توانند قسمتی از آن را نیز برای خود بردارند و یا اینکه به کودکان بگوییدکه می توانند یک خوراکی را بخورند، منتهی به شرطی آنکه آن را با هم مشترکاً قسمت کنند. به آنها بگویید راه حلی بیابند که بتوانند یک یک بسته آب نبات و یا یک کیک را با هم بخورند. زمانی که راه حل عملی را یافتند، بگذارید آن را بخورند. و فعالیت هایی نظیر درست کردن کاردستی با مقوا را پیشنهاد کنید، ولی به آنها تنها یک قیچی دهید و قبل از اینکه شروع کنند از آنها بپرسید که تصمیم دارند چه طور مشترکاً از آن استفاده کنند. کودکان مانند ما بزرگسالان فکر نمی کنند بنابراین به تدریج، به آنها بفهمانید که چه وقت باید اشیاء را به اشتراک بگذارند. مثلا از فرزندان خودتان شروع کنید، به آنها بگویید"می خواهیم برای بازی به پارک برویم و باید از سه چرخه به نوبت استفاده کنید". بسیاری از کودکان از استفاده اشتراکی در خانه ی دیگران بسیار لذت می برند ولی در خانه خودشان به آن علاقه ی زیادی ندارند. اگر در مورد پسر شما هم چنین است ، چند اسباب بازی را که دوست دارد به مهمانش بدهد، انتخاب کنید و اگر نگران است که کودک مهمان آنها را بشکند، به او آموزش دهید که چه طور با آنها بازی کند. برای آماده کردن فرزندتان به جای آموزش مستقیم می توانید این مفاهیم را درقالب بازی و داستان به فرزندتان یاد دهید. با این تمرین او نه تنها "به اشتراک گذاشتن " را از روی میل انجام می دهد، بلکه کنترل بر روی اسباب بازی ها را نیز به کودک می آموزد. راه های استفاده ی مشترک را به کودکتان بیاموزید. مثلا زمانی که که او به سوی شما می آید و می گوید"من می خوام با توپ بازی کنم، ولی مریم داره با توپ بازی می کنه" به او پیشنهاد دهید که از مریم بخواهد با همدیگر یا نوبتی بازی کنند. کار دیگری که می توانید انجام دهید این است که "باید نامه " و "نبایدنامه" بنویسید. قوانینی برای دخترتان تعیین کنید تا امکان مشاجره را پایین بیاورد. به عنوان مثال قوانینی مثل اینکه "اسباب بازی وقتی مال توئه که دست تو باشه و داری با اون بازی میکنی. وقتی بازیت تمام شد بچه های دیگه میتونن با اون بازی کنند" یا "اگر اسباب بازی را از دست یکی دیگه بقاپی، مال تو نمیشه" و اگر کودکان در زمینه ی انجام کاری مشکل دارند به آنها نشان دهید که چه طور می توانند کار را تقسیم کنند تا به هدف مورد نظر برسند. حتی برای فرزندانتان نوبت تعیین کنید مثلا بگویید "پسرم الآن نوبت توئه که کنار من توی ماشین بنشینی و در راه برگشت نوبت داداشته که پهلوی من بشینه" نکته ی بسیار مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که انتظار زیادی از او نداشته باشید. با اینکه کودکان می توانند به اشتراک گذاشتن را بیاموزند، ولی این کار ، برای کودکان خردسال، مفهوم دشوارتری دارداطمینان یابید که قبل از اینکه از کودک بخواهید اسباب بازی اش را به کودک دیگر بدهد، به اندازه کافی وقت داشته است تا با آن بازی کند. جا انداختن مفهوم مالکیت در ذهن کودک، این احساس را بر می انگیزد که به اشتراک گذاشتن، تحت کنترل اوست و کار خوبیست که وسایلش را به دیگران بدهدف نه صرفاً دستوری است که باید اطاعت کند. پس اطمینان یابید که وسایلش را پس می گیرد. و همچنین از قبل برای به اشتراک گذاشتن و بازی با دیگران برای کودکتان برنامه ریزی کنید و او را آماده کنید تا بتواند مشکلات را پیش بینی کنید و از بروز آنها جلوگیری کنید. و نکته ی بسیار مهم اینکه به اشتراک گذاشتن رفتاری است که یادگیری آن برای کودکان خردسال مهم است. بنابراین بگذارید کودک بداند با انجام آن شما او را تحسین می کنید و خوشحال می شوید. مثلا زمانی که پیشنهاد می کند که با یک اسباب بازی ، با دوستش بازی کند، کاری را نوبتی انجام دهد و یا برای یافتن راه حل یک مشکل همکاری می کند، او را تحسین کنید و دقیقا به او بگویید به خاطر چه کاری تشویق شده است. و گاهی نیز لازم است از پیامدهای منفی استفاده کنید. مثلا زمانی که پسرتان نوبت بازی با اسباب بازی را رعایت نکرد بگذارید کودک دیگر یا برادرش با نظارت شما دوبار نوبت داشته باشد. زمانی که دوباره نوبت او رسید به او اجازه دهید تا بازی کند، ولی به او یادآوری کنید که اگر می خواهد به بازی ادامه دهد، باید نوبت را رعایت کند. و گاهی او را به طور موقت از اسباب بازی محروم کنید. زمانی که کودک شما از به اشتراک گذاشتن اسباب بازی خودداری می کند، به او هشدار دهید که برای مدتی آن را از دست خواهد داد. منتهی قبل از اینکه تمام بعد از ظهر از بازی با آن محروم شود، دوستش اجازه خواهد داشت با آن بازی کند. در مورد سؤال دوم : فرزندتان گمان می کند شاید دوباره شما را برای مدتی از دست بدهد و الآن دنبال کسب این اطمینان از شماست ، یعنی با چسبیدن می خواهد شما را پیش خودش نگاه دارد، این رفتارها بعد از اینکه پسرتان به این اطمینان دست یافت کم تر خواهد شد. و اما سؤال سوم، می خواهم از امروز توجه بیشتری به رفتار پسرتان داشته باشید و ببینید چه زمان هایی این رفتارشدت می گیرد ، چند بار در روز تکرار می شود و شما و پدرش چه واکنشی نشان می دهید؟ کاری به کارش نداشته باشید و به این کارش توجه نکنید اگر بعد از مدت 1 ماه برطرف نشد به یک روانشناس بالینی با تخصص کودک مراجعه کنید، روانشناس به شما کمک می کند که چه طور با تغییر رفتار خود و همسرتان بر کودک تان تاثیر بگذارید .