آداب شیر دادن در اسلام
پرسش :
لطفا آداب شیر دادن در اسلام را بیان نمایید.
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
چه خوب است که وقتی ما به آموزه های دینی مان نگاه می کنیم، می بینیم که برای هر کاری اسلام یک سری آداب هم قرار داده است؛ مثلاّ قبل از غذا خوردن بسم الله بگوییم، لقمه های کوچک انتخاب کنیم، در هنگام غذا خوردن به دهان یک دیگر نگاه نکنیم و… این ها از جمله آدابی است که شریعت مقدّس اسلام برای ما قرار داده است.
برای این که انشاالله در وجود فرزندانی که با شیر مادر در حال تغذیّه هستند، نور و معرفت الهی قرار بگیرد، توجّه به این چند نکته خیلی می تواند حائز اهمیّت باشد.
الف. با وضو شیر دادن
اوّلین نکته این است که چقدر خوب است، مادرها با وضو به بچّه های خود شیر بدهند و این کار خیلی هم دشوار نیست؛ یعنی اگر مادری بخواهد با وضو به فرزندش شیر بدهد، علاوه بر نمازهای یومیه اش که در شبانه روز سه بار است، اگر این مادر دو یا سه بار دیگر هم وضو بگیرد، دائم الوضو خواهد شد و جالب است که روایات دینی ما این دائم الوضو بودن و همیشه با طهارت بودن را بسیار ارزشمند می دانند؛ مثلاً انسان ها اگر می خواهند روزی بیشتری داشته باشند، همین که دائم الوضو باشند، خدای متعال روزی آنها را بیشتر می کند و افزایش می دهد. اگر مادرها هم به این نکته که عرض کردم دقّت داشته باشند، انشاالله آن برکتی که در رأس آن معنویت و نورانیت الهی است، انشاالله در وجود فرزندشان شعله ور می شود.
نکته ای که خیلی مهم است این است که خود با وضو بودن مادر، باعث می شود مادری که با این حال به فرزندش شیر می دهد، به یاد خدا هم باشد و همین به یاد خدا بودن می تواند تاثیر زیادی در روح و روان فرزند بگذارد.
ب. دور بودن از صداهای مزاحم
نکته دوّمی که در آداب شیر دادن به فرزندان اهمّیت دارد، این است که باید مراقب باشیم در آن لحظاتی که به فرزندمان شیر می دهیم، صداهای مزاحم وجود نداشته باشد؛ خصوصاً صداهایی که رنگ و بوی معصیت دارند. مثلاً خدایی ناکرده بعضی ها عادت به شنیدن موسیقی در زمان های مختلف و در و طول روز دارند؛ البته که این کار را نباید انجام دهیم؛ ولی چون ما در قبال فرزندان خود مسئولیّت داریم، دقّت کنیم که حدّاقل در زمان شیر دادن، این صوت های مزاحم و غیر الهی به گوش ما نرسد.
ج. گوش دادن به اصوات الهی
سوّمین نکته این است که در آن زمان ها اصوات الهی به گوش مادر برسد؛ مثلاً صدای خواندن قرآن با نوایی ملایم در فضای خانه طنین انداز باشد و پخش شود یا اینکه خود مادر در زمانی که به فرزندش شیر می دهد، سوره هایی از قرآن را که حفظ است، تلاوت کند. گاهی اوقات مهم هم نیست که آیه های مختلف از سوره های متفاوت خوانده شود؛ اگر یک سوره را هم با خودشان تکرار کنند، انشاالله این هم می تواند کمک کند.
د. به کار بردن کلمات محبّت آمیز
نکته چهارمی که می خواهم عرض کنم این است که در هنگامی که مادر به فرزند خود شیر می دهد، به این نکته هم دقّت داشته باشد که کلام های محبّت آمیز به کار ببرد؛ چراکه آن آرامشی که در کلام مادر وجود دارد، می تواند به فرزند کمک کند که او انشاالله یک شیر کامل را در تغذیّه خودش داشته باشد و از این شیر بهره مند شود.
ه. زمان بندی مناسب
نکته پنجم و آخرین نکته در این زمینه این است که مادران حتماً به این مسأله توجّه داشته باشند که وقتی می خواهند به فرزندان خود شیر بدهند، از این بابت مطمئن باشند که قرار نیست در آن لحظاتی که بچّه در حال شیر خوردن است، اتّفاق خاصی بیافتد؛ مثلاً یک موقع می دانیم که همسر ما در ساعت دو بعد از ظهر به منزل می آید؛ بنابراین این طور نباشد که پنج دقیقه به دو ما تصمیم بگیریم به فرزندمان شیر بدهیم؛ چرا که از آن طرف پنج دقیقه بعد زنگ در خانه به صدا در می آید و ما باید در را باز کنیم.
همین کار و این وقفه باعث می شود که تغذیه فرزند کامل نباشد؛ چون ما در هفته قبل هم عرض کردیم که نبی گرامی اسلام می فرمایند: مادر باید از دو سینه ی خود به فرزندش شیر بدهد؛ حالا به تعبیری یکی از اینها آب است و دیگری نان! و این به این معنا است که باید یک شیر کامل به فرزند خود بدهند.
وقتی این اضطراب ها و عدم آرامش ها و انتظارات وجود دارد، تأثیرات منفی می گذارد؛ مثلاً یک موقع مادر غذایی بر سر گاز دارد که احتیاج به مراقبت دارد. از طرفی نگران است که نسوزد و از طرفی هم به فرزند خود شیر می دهد. این مسأله ممکن است در تغذیّه فرزند خلل هایی وارد کند.
زمان مناسب، چه زمانی است؟
من این نکته را هم به شنوندگان بزرگوارمان عرض کنم و آن هم این است که خود زمان شیر دادن به فرزند خیلی مهم است. الان دو نظر بین متخصصین تغذیّه وجود دارد؛ یکی این که هر وقت فرزند گرسنه بود، به او شیر بدهیم؛ ولو این که این فاصله ها نیم ساعت یک بار باشد. نظر دیگر هم این است که اگر مادر شیر کاملی داشته باشد، معمولاً بچّه ها هر دوساعت و نیم تا سه ساعت یک بار به شیر مادر نیاز دارند.
به نظر می آید که نظر دوّم به ثواب نزدیک تر باشد؛ یعنی اگر شیر مادر کافی باشد، بچّه ها می توانند شیری را که خورده اند، در مدّت زمان دو تا سه ساعت ذخیره کنند و این نیاز خود را رفع کنند.
این موضوع مقدّمه ای می شود برای بحث آینده ی ما که آیا هر وقت که بچّه های ما گریه کنند، یعنی در آن زمان گرسنه هستند یا انه؟ گریه ها و آهنگ صدای بچّه ها در بیان نیازهای مختلف، متفاوت است؛ البته به شرطی که مادرها هم توجّه داشته باشند، و ممکن است که با هر گریه ای که می کنند، درخواستی از مادر داشته باشند.
چه خوب است که وقتی ما به آموزه های دینی مان نگاه می کنیم، می بینیم که برای هر کاری اسلام یک سری آداب هم قرار داده است؛ مثلاّ قبل از غذا خوردن بسم الله بگوییم، لقمه های کوچک انتخاب کنیم، در هنگام غذا خوردن به دهان یک دیگر نگاه نکنیم و… این ها از جمله آدابی است که شریعت مقدّس اسلام برای ما قرار داده است.
برای این که انشاالله در وجود فرزندانی که با شیر مادر در حال تغذیّه هستند، نور و معرفت الهی قرار بگیرد، توجّه به این چند نکته خیلی می تواند حائز اهمیّت باشد.
الف. با وضو شیر دادن
اوّلین نکته این است که چقدر خوب است، مادرها با وضو به بچّه های خود شیر بدهند و این کار خیلی هم دشوار نیست؛ یعنی اگر مادری بخواهد با وضو به فرزندش شیر بدهد، علاوه بر نمازهای یومیه اش که در شبانه روز سه بار است، اگر این مادر دو یا سه بار دیگر هم وضو بگیرد، دائم الوضو خواهد شد و جالب است که روایات دینی ما این دائم الوضو بودن و همیشه با طهارت بودن را بسیار ارزشمند می دانند؛ مثلاً انسان ها اگر می خواهند روزی بیشتری داشته باشند، همین که دائم الوضو باشند، خدای متعال روزی آنها را بیشتر می کند و افزایش می دهد. اگر مادرها هم به این نکته که عرض کردم دقّت داشته باشند، انشاالله آن برکتی که در رأس آن معنویت و نورانیت الهی است، انشاالله در وجود فرزندشان شعله ور می شود.
نکته ای که خیلی مهم است این است که خود با وضو بودن مادر، باعث می شود مادری که با این حال به فرزندش شیر می دهد، به یاد خدا هم باشد و همین به یاد خدا بودن می تواند تاثیر زیادی در روح و روان فرزند بگذارد.
ب. دور بودن از صداهای مزاحم
نکته دوّمی که در آداب شیر دادن به فرزندان اهمّیت دارد، این است که باید مراقب باشیم در آن لحظاتی که به فرزندمان شیر می دهیم، صداهای مزاحم وجود نداشته باشد؛ خصوصاً صداهایی که رنگ و بوی معصیت دارند. مثلاً خدایی ناکرده بعضی ها عادت به شنیدن موسیقی در زمان های مختلف و در و طول روز دارند؛ البته که این کار را نباید انجام دهیم؛ ولی چون ما در قبال فرزندان خود مسئولیّت داریم، دقّت کنیم که حدّاقل در زمان شیر دادن، این صوت های مزاحم و غیر الهی به گوش ما نرسد.
ج. گوش دادن به اصوات الهی
سوّمین نکته این است که در آن زمان ها اصوات الهی به گوش مادر برسد؛ مثلاً صدای خواندن قرآن با نوایی ملایم در فضای خانه طنین انداز باشد و پخش شود یا اینکه خود مادر در زمانی که به فرزندش شیر می دهد، سوره هایی از قرآن را که حفظ است، تلاوت کند. گاهی اوقات مهم هم نیست که آیه های مختلف از سوره های متفاوت خوانده شود؛ اگر یک سوره را هم با خودشان تکرار کنند، انشاالله این هم می تواند کمک کند.
د. به کار بردن کلمات محبّت آمیز
نکته چهارمی که می خواهم عرض کنم این است که در هنگامی که مادر به فرزند خود شیر می دهد، به این نکته هم دقّت داشته باشد که کلام های محبّت آمیز به کار ببرد؛ چراکه آن آرامشی که در کلام مادر وجود دارد، می تواند به فرزند کمک کند که او انشاالله یک شیر کامل را در تغذیّه خودش داشته باشد و از این شیر بهره مند شود.
ه. زمان بندی مناسب
نکته پنجم و آخرین نکته در این زمینه این است که مادران حتماً به این مسأله توجّه داشته باشند که وقتی می خواهند به فرزندان خود شیر بدهند، از این بابت مطمئن باشند که قرار نیست در آن لحظاتی که بچّه در حال شیر خوردن است، اتّفاق خاصی بیافتد؛ مثلاً یک موقع می دانیم که همسر ما در ساعت دو بعد از ظهر به منزل می آید؛ بنابراین این طور نباشد که پنج دقیقه به دو ما تصمیم بگیریم به فرزندمان شیر بدهیم؛ چرا که از آن طرف پنج دقیقه بعد زنگ در خانه به صدا در می آید و ما باید در را باز کنیم.
همین کار و این وقفه باعث می شود که تغذیه فرزند کامل نباشد؛ چون ما در هفته قبل هم عرض کردیم که نبی گرامی اسلام می فرمایند: مادر باید از دو سینه ی خود به فرزندش شیر بدهد؛ حالا به تعبیری یکی از اینها آب است و دیگری نان! و این به این معنا است که باید یک شیر کامل به فرزند خود بدهند.
وقتی این اضطراب ها و عدم آرامش ها و انتظارات وجود دارد، تأثیرات منفی می گذارد؛ مثلاً یک موقع مادر غذایی بر سر گاز دارد که احتیاج به مراقبت دارد. از طرفی نگران است که نسوزد و از طرفی هم به فرزند خود شیر می دهد. این مسأله ممکن است در تغذیّه فرزند خلل هایی وارد کند.
زمان مناسب، چه زمانی است؟
من این نکته را هم به شنوندگان بزرگوارمان عرض کنم و آن هم این است که خود زمان شیر دادن به فرزند خیلی مهم است. الان دو نظر بین متخصصین تغذیّه وجود دارد؛ یکی این که هر وقت فرزند گرسنه بود، به او شیر بدهیم؛ ولو این که این فاصله ها نیم ساعت یک بار باشد. نظر دیگر هم این است که اگر مادر شیر کاملی داشته باشد، معمولاً بچّه ها هر دوساعت و نیم تا سه ساعت یک بار به شیر مادر نیاز دارند.
به نظر می آید که نظر دوّم به ثواب نزدیک تر باشد؛ یعنی اگر شیر مادر کافی باشد، بچّه ها می توانند شیری را که خورده اند، در مدّت زمان دو تا سه ساعت ذخیره کنند و این نیاز خود را رفع کنند.
این موضوع مقدّمه ای می شود برای بحث آینده ی ما که آیا هر وقت که بچّه های ما گریه کنند، یعنی در آن زمان گرسنه هستند یا انه؟ گریه ها و آهنگ صدای بچّه ها در بیان نیازهای مختلف، متفاوت است؛ البته به شرطی که مادرها هم توجّه داشته باشند، و ممکن است که با هر گریه ای که می کنند، درخواستی از مادر داشته باشند.
