ملکیت اراضی موات بالعرض در صورت عدم اعراض مالک

پرسش :

درّه‌‌ای شامل قطعه زمینی است قدیمی که چند نفر طبق یک سند قدیمی مالک آن می‌‏باشند و در پایین و بالای آن درّه چند درخت خرمای قدیمی موجود است. منتها زمین مزبور به مرور زمان موات شده تا این‌که پنج سال قبل، همان چند نفر که طبق سند قدیمی مالک بودند، زمین را با رضایت طرفین به چهار نفر داده‌‏اند که درخت غرس نمایند (به این نحو که پس از این‌که درخت به ثمر رسید بین مالک و غارس به نه قسمت تقسیم شود، پنج قسمت مال غارسین و چهار قسمت مال مالکین و حتی درختی که غارسین کاشته‌‏اند پنج قسمت از خودشان داده‌‏اند و چهار قسمت از مالکین گرفته و کاشته‌‏اند) و حالا که به ثمر رسیده غارسین اظهار می‏دارند که این زمین مال ما است و شما هیچ حقی ندارید؛ در صورتی که مالکین یک سند قدیمی دارند و یک سند هم در پنج سال قبل که به عنوان حق الغرس با رضایت طرفین تنظیم شده و به امضای طرفین رسیده موجود است، لطفاً حکم مسأله فوق را مرقوم بفرمایید؟

پاسخ :
با فرض این‌که زمین بعد از ملکیت مالکین موات شده و مالکین از آن اعراض نکرده‌‏اند باقی بر ملک آنها است و مغارسه باطل است و در فرض مسأله درختان از صاحب نهال آنها است و در صورتی که غارسین صاحب نهال باشند صاحب زمین اجرت المثل زمین خود را حق دارد.

منبع: ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر امام خمینی رحمه ‌الله)، نشر قضا، 1390