احکام خمس | سوال بیست و هفت

پرسش :

این جانب حمیدرضا در سال 1352 پس از فوت پدرم، در سن 13 سالگى همراه مادرم براى ادامه تحصیل به خارج از کشور اعزام شدم. مرحوم پدرم یک فرد مذهبى و کاسب و فاقد هرگونه وابستگى به رژیم پهلوى و فرقه هاى ضاله بوده و براى معاش اینجانب (که در آن زمان صغیر بودم) مقدار 711 سهم از سهام شرکت ریمابتون را به نامم کرد و به علاوه 6000 متر مربع ملک واقع در فرشته معروف به زمین چناران را براى اینجانب به ارث گذاشت. متأسّفانه بعد از پیروزى انقلاب اسلامى و فارغ التحصیل شدن هنگامى که در سال 1370 به ایران آمدم مطّلع شدم هیأت قضائى سهام شرکت را صرفاً به این دلیل که، کلیه سهامداران در خارج از کشور مى باشند، مصادره نموده است. این در حالى است که دادگاه انقلاب اسلامى تهران با صدور رأى اعلام کرده که اموال پدرم نامشروع نمى باشد، امّا اموال موروثى را با این توجیه که پدرم وجوهات شرعى را پرداخت نکرده، مصادره نموده است. با توجّه به مراتب فوق و این که املاک و اموال یادشده موروثى بوده و در زمان صغر سن به نام اینجاب ثبت شده و پدرم قبل از انقلاب اسلامى فوت نموده، آیا شرعاً مى توان مرده را به پرداخت خمس محکوم کرد؟

پاسخ :
اوّلاً در صورتى که یقین به عدم پرداخت وجوه نباشد نمى توان مال کسى را مصادره کرد و در صورت شک باید حمل بر صحت شود و ید در اینجا دلیل بر مالکیّت مجموع است. و ثانیاً اگر ثابت شود که خمس نمى داده تنها به مقدار خمس مى توان گرفت و بقیه را باید به مالک داد.

منبع: استفتائات جدید، آیت‌‌ الله العظمی مکارم شیرازی دام ظله، جلد 4، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیان نژادی، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه ‌السلام، 1393.