اثبات ولایت فقیه با دلیلى ساده و قابل فهم
پرسش :
ولایت فقیه را با دلیلى ساده و قابل فهم براى همگان اثبات کنید.
پاسخ :
بیان دلیلى روشن براى اثبات ولایت فقیه که براى همگان قابل فهم باشد مقدمه‌اى را لازم دارد؛
افزون بر این براى تطبیق احکام بر مصادیق و موارد آنها نیز گاه ابهاماتى وجود دارد؛ یعنى اینکه آیا فلان حادثه خاص، مصداقى از این قانون خاص است، یا مصداقى از قانون دیگر، این امر مشکل دیگرى در راه اجراى قانون است که در تمام قوانین دنیا وجود دارد.
پس از تفسیر قانون و تعیین مصداق آن، نوبت به اجرا مى‌رسد. هر قانونى نیاز به مجرى دارد براى اداره یک جامعه براساس احکام و قوانینى خاص باید فرد یا افرادى باشند که بتوانند این سه مسؤولیت را به عهده بگیرند.
به عقیده ما شیعیان، پس از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) امامان معصوم(علیهم السلام) قرار دارند که داراى ویژگى عصمت‌اند. پس تا امامان معصوم باشند این ایده‌آل وجود دارد و نوبت به غیر آنان نمى‌رسد، امّا در زمان غیبت که عملا چنین ایده‌آلى در میان ما نیست و نمى‌توانیم با او مرتبط باشیم تا از حکومتش بهره‌مند گردیم، باید چه کنیم؟
در این زمینه آیات و روایاتى وجود دارد که تکلیف ما را روشن مى‌کند، ولى چون ما درصدد بیان دلیل ساده‌اى هستیم، فقط از خِرَد خوانندگان محترم کمک مى‌گیریم و مى‌پرسیم چه باید کرد؟ بدون تردید اگر ایده‌آل را معصومان(علیهم السلام) بدانیم، عقل مى‌گوید: در عصر غیبت کسى باید در رأس هرم قدرت باشد که از هر جهت به امام معصوم شبیه‌تر است؛ یعنى در دین‌شناسى، تقوا و صلاحیت براى اجراى احکام و قوانین اسلام، بهترین باشد.
وقتى که جامعه نمى‌تواند بدون حکومت باشد و ما دسترسى به امام معصوم نداریم، باید به سراغ کسى برویم که کمترین فاصله را با او دارد؛ کسى که شناختش از اسلام، از دیگران بیشتر و عدالت و تقوایش از همه بالاتر و براى اجراى احکام و قوانین اسلام، مناسبترین فرد باشد، این صفات در ولى فقیه تجلّى مى‌کند. در امور دیگر نیز روش عموم مردم همین است که ابتداء نزد بهترین متخصص مى‌روند لیکن اگر دسترسى به بهترین ممکن نبود، به کسانى رجوع مى‌کنند که در تخصص و ویژگیها به فرد ایده‌آل نزدیکتر باشند. ولایت فقیه معنایى جز رجوع به اسلام‌شناس عادلى که از دیگران به امام معصوم نزدیکتر است، ندارد.
منبع: پرسش‌ها و پاسخ‌ها، آیت الله محمدتقى مصباح یزدى، جلد اول، چاپ هشتم، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (قدس سره)، قم، 1391.
بیان دلیلى روشن براى اثبات ولایت فقیه که براى همگان قابل فهم باشد مقدمه‌اى را لازم دارد؛
نیازمندی هاى قانون (تفسیر ـ تطبیق ـ اجرا)
خداى متعال براى اداره جامعه احکامى را نازل فرموده که در بسیارى از موارد نیاز به شخصى دارد که آنها را تفسیر و تبیین کند همانطور که تمام قوانین دنیا چنین‌اند، گو اینکه تلاش قانونگذاران این بوده که آنها را روشن بیان کنند ولى به علت ویژگى‌ها و نارسایى‌هاى زبان، گاه مقررات نیاز به تفسیر دارند.افزون بر این براى تطبیق احکام بر مصادیق و موارد آنها نیز گاه ابهاماتى وجود دارد؛ یعنى اینکه آیا فلان حادثه خاص، مصداقى از این قانون خاص است، یا مصداقى از قانون دیگر، این امر مشکل دیگرى در راه اجراى قانون است که در تمام قوانین دنیا وجود دارد.
پس از تفسیر قانون و تعیین مصداق آن، نوبت به اجرا مى‌رسد. هر قانونى نیاز به مجرى دارد براى اداره یک جامعه براساس احکام و قوانینى خاص باید فرد یا افرادى باشند که بتوانند این سه مسؤولیت را به عهده بگیرند.
شایسته‌ترین مجرى احکام اسلام
روشن است بهترین فرد براى اجراى احکام و قوانین اسلام کسى است که در هر سه مورد ایده‌ال باشد؛ یعنى بهترین قانون‌شناس، بهترین مفسر و بهترین مجرى باشد، که هیچ‌انگیزه‌اى براى تخلّف نداشته باشد و هیچ اشتباهى در فهم و تفسیر و اجراى قانون براى او پیش نیاید. در فرهنگ ما، چنین خصوصیتى «عصمت» نام دارد، و با وجود معصوم، او بر تمام افراد دیگر ـ به حکم عقل ـ براى اجراى قانون اولویت دارد. در جوامع بزرگ که یک شخص نمى‌تواند اداره تمام امور را به عهده بگیرد، چنین فردى باید در رأس هِرَم قدرت باشد و تمامى مدیران باید با نظارت و ولایت او امور را به عهده گیرند و به انجام رسانند. برترین مصداق معصوم، رسول اکرم(صلى الله علیه وآله)است که در عالیترین مراحل اخلاقى قرار دارد و به اجماع و اتّفاق نظر همه فرقه‌هاى اسلامى معصوم است.به عقیده ما شیعیان، پس از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) امامان معصوم(علیهم السلام) قرار دارند که داراى ویژگى عصمت‌اند. پس تا امامان معصوم باشند این ایده‌آل وجود دارد و نوبت به غیر آنان نمى‌رسد، امّا در زمان غیبت که عملا چنین ایده‌آلى در میان ما نیست و نمى‌توانیم با او مرتبط باشیم تا از حکومتش بهره‌مند گردیم، باید چه کنیم؟
در این زمینه آیات و روایاتى وجود دارد که تکلیف ما را روشن مى‌کند، ولى چون ما درصدد بیان دلیل ساده‌اى هستیم، فقط از خِرَد خوانندگان محترم کمک مى‌گیریم و مى‌پرسیم چه باید کرد؟ بدون تردید اگر ایده‌آل را معصومان(علیهم السلام) بدانیم، عقل مى‌گوید: در عصر غیبت کسى باید در رأس هرم قدرت باشد که از هر جهت به امام معصوم شبیه‌تر است؛ یعنى در دین‌شناسى، تقوا و صلاحیت براى اجراى احکام و قوانین اسلام، بهترین باشد.
وقتى که جامعه نمى‌تواند بدون حکومت باشد و ما دسترسى به امام معصوم نداریم، باید به سراغ کسى برویم که کمترین فاصله را با او دارد؛ کسى که شناختش از اسلام، از دیگران بیشتر و عدالت و تقوایش از همه بالاتر و براى اجراى احکام و قوانین اسلام، مناسبترین فرد باشد، این صفات در ولى فقیه تجلّى مى‌کند. در امور دیگر نیز روش عموم مردم همین است که ابتداء نزد بهترین متخصص مى‌روند لیکن اگر دسترسى به بهترین ممکن نبود، به کسانى رجوع مى‌کنند که در تخصص و ویژگیها به فرد ایده‌آل نزدیکتر باشند. ولایت فقیه معنایى جز رجوع به اسلام‌شناس عادلى که از دیگران به امام معصوم نزدیکتر است، ندارد.
منبع: پرسش‌ها و پاسخ‌ها، آیت الله محمدتقى مصباح یزدى، جلد اول، چاپ هشتم، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (قدس سره)، قم، 1391.
