حضور یا عدم حضور حضرت لیلی سلام الله علیها در کربلا
پرسش :
آیا حضرت لیلی (سلام الله علیها) مادر حضرت علی اکبر (علیه السلام) در کربلا حضور داشته است؟
پاسخ :
با جست‌وجو در کتاب‌های تاریخی، حضور مادر حضرت علی اکبر (ع) در کربلا ثابت نشده است.
با جست‌وجو و تحقیق در کتاب‌های تاریخی، می‌توان به این نتیجه رسید که هیچ‌کدام از آنها، بویژه کتاب‌ها و مقاتلی که به واقعۀ کربلا اهمیت داده‌اند و اسم بزرگان و دیگر زنان امام حسین (ع) و جوانان هاشمی و اصحاب و حتی کودکان را نقل کرده‌اند، نامی از حضرت لیلی و حضورش در کربلا نبرده‌اند. و با توجه به این‌که ایشان از خاندان سرشناس و مهمی بوده‌اند،[۱] بسیار بعید است که با وجود حضور در کربلا، از ایشان غفلت شده باشد.
محققان و عاشورا پژوهان متعددی نیز نسبت به حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا ابراز شک و تردید کرده‌اند.
مرحوم علامه مقرم می‌گوید: «برای ما نه سال وفاتش و نه مقدار عمرش و نه حضورش در کربلا روشن نشد، اگرچه حضورش در کربلا را دربندی در کتابش (اسرار الشهاده)، به بعضی از مجموعههایی که صاحبانش معلوم نیست، نسبت داده است. اما همه مورخان این موضوع را ترک کرده و یادی از او در کربلا نکردهاند؛ شاید هم او پیش از حادثه کربلا از دنیا رفته بود».[۲]
مرحوم شیخ عباس قمی در نفس المهموم می‌گوید: «در بارۀ این که مادر حضرت علی اکبر در کربلا بوده یا نه؟ خبری ندیدم».[۳]
مرحوم استاد شهید مطهری دربارۀ حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا می‌گوید: «یکى از معروف ترین قضایا که حتى یک تاریخ به آن گواهى نمی‌دهد، قصه لیلی مادر حضرت على اکبر است. البته ایشان مادرى به نام لیلی داشتهاند، ولى یک مورخ نگفته است که لیلی در کربلا بوده است».[۴]
علامه سید محمد حسین طهرانی در این باره می‌گوید:«حقیر در هیچ یک از مقاتل حضور لیلی را در صحنه کربلا نیافتهام».[۵]
با توجه به کتاب‌های تاریخی و نظر محققان این بحث، می‌توان چنین نتیجه گرفت که حداقل کسی از حضور ایشان در کربلا یاد نکرده است و با توجه به ضبط دقیق و جزئیات کربلا توسط تاریخ نگاران و مقاتل نویسان، اثبات حضور ایشان در کربلا بسیار بعید است.
پی‌نوشت‌ها:
[۱] حضرت لیلى دختر ابو مره خواهر زاده معاویه بن ابى سفیان بود. ابوالفرج اصفهانی،مقاتل الطالبیین، ترجمۀ م. جواد فاضل به نام فرزندان آل ابی طالب،ج۱،ص ۱۲۰، کتاب فروشی علمی، تهران، ۱۳۳۹ ش.
[۲] به نقل از مجلۀ مبلغان (معاونت تبلیغ و آموزش های کاربردی حوزه علمیه قم)،شماره۴،غلامرضا گلی زواره، مقاله حماسۀ حسینی و مسئله تحریفات، با اضافات.
[۳] قمی، شیخ عباس، ترجمۀ نفس المهموم،شیخ محمد باقر کوه کمره ای،ص ۳۹۷، انتشارات جمکران، قم، ۱۳۷۳ ش.
[۴] مطهری، مرتضی،مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى، ج۱۷ ، ص ۷۵، انتشارات صدرا،تهران.
[۵] طهرانی، محمد حسین، امام شناسی، ج ۱۵، ص ۳۲۶، نشر علامه طباطبایی، مشهد مقدس، ۱۴۲۶ ق.
منبع: اسلام کوئست
با جست‌وجو در کتاب‌های تاریخی، حضور مادر حضرت علی اکبر (ع) در کربلا ثابت نشده است.
با جست‌وجو و تحقیق در کتاب‌های تاریخی، می‌توان به این نتیجه رسید که هیچ‌کدام از آنها، بویژه کتاب‌ها و مقاتلی که به واقعۀ کربلا اهمیت داده‌اند و اسم بزرگان و دیگر زنان امام حسین (ع) و جوانان هاشمی و اصحاب و حتی کودکان را نقل کرده‌اند، نامی از حضرت لیلی و حضورش در کربلا نبرده‌اند. و با توجه به این‌که ایشان از خاندان سرشناس و مهمی بوده‌اند،[۱] بسیار بعید است که با وجود حضور در کربلا، از ایشان غفلت شده باشد.
محققان و عاشورا پژوهان متعددی نیز نسبت به حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا ابراز شک و تردید کرده‌اند.
مرحوم علامه مقرم می‌گوید: «برای ما نه سال وفاتش و نه مقدار عمرش و نه حضورش در کربلا روشن نشد، اگرچه حضورش در کربلا را دربندی در کتابش (اسرار الشهاده)، به بعضی از مجموعههایی که صاحبانش معلوم نیست، نسبت داده است. اما همه مورخان این موضوع را ترک کرده و یادی از او در کربلا نکردهاند؛ شاید هم او پیش از حادثه کربلا از دنیا رفته بود».[۲]
مرحوم شیخ عباس قمی در نفس المهموم می‌گوید: «در بارۀ این که مادر حضرت علی اکبر در کربلا بوده یا نه؟ خبری ندیدم».[۳]
مرحوم استاد شهید مطهری دربارۀ حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا می‌گوید: «یکى از معروف ترین قضایا که حتى یک تاریخ به آن گواهى نمی‌دهد، قصه لیلی مادر حضرت على اکبر است. البته ایشان مادرى به نام لیلی داشتهاند، ولى یک مورخ نگفته است که لیلی در کربلا بوده است».[۴]
علامه سید محمد حسین طهرانی در این باره می‌گوید:«حقیر در هیچ یک از مقاتل حضور لیلی را در صحنه کربلا نیافتهام».[۵]
با توجه به کتاب‌های تاریخی و نظر محققان این بحث، می‌توان چنین نتیجه گرفت که حداقل کسی از حضور ایشان در کربلا یاد نکرده است و با توجه به ضبط دقیق و جزئیات کربلا توسط تاریخ نگاران و مقاتل نویسان، اثبات حضور ایشان در کربلا بسیار بعید است.
پی‌نوشت‌ها:
[۱] حضرت لیلى دختر ابو مره خواهر زاده معاویه بن ابى سفیان بود. ابوالفرج اصفهانی،مقاتل الطالبیین، ترجمۀ م. جواد فاضل به نام فرزندان آل ابی طالب،ج۱،ص ۱۲۰، کتاب فروشی علمی، تهران، ۱۳۳۹ ش.
[۲] به نقل از مجلۀ مبلغان (معاونت تبلیغ و آموزش های کاربردی حوزه علمیه قم)،شماره۴،غلامرضا گلی زواره، مقاله حماسۀ حسینی و مسئله تحریفات، با اضافات.
[۳] قمی، شیخ عباس، ترجمۀ نفس المهموم،شیخ محمد باقر کوه کمره ای،ص ۳۹۷، انتشارات جمکران، قم، ۱۳۷۳ ش.
[۴] مطهری، مرتضی،مجموعهآثاراستادشهیدمطهرى، ج۱۷ ، ص ۷۵، انتشارات صدرا،تهران.
[۵] طهرانی، محمد حسین، امام شناسی، ج ۱۵، ص ۳۲۶، نشر علامه طباطبایی، مشهد مقدس، ۱۴۲۶ ق.
منبع: اسلام کوئست
