چرا قبل از نماز باید اذان بگوییم؟

پرسش :

چرا قبل از نماز باید اذان بگوییم؟ هدف از اذان گفتن و حکمت آن چیست؟

پاسخ :
هدف از اذان گفتن
اذان، این سروش غیبی و این ندای آسمانی، یک اعلان عمومی و معنوی جهت آمادگی برای نماز و انجام فریضه بزرگ الهی است.

اذان ارزش و جایگاه والایی در شریعت محمدی (صلّی الله علیه و آله) دارد.

اذان دعوت به سوی عبادت و بندگی خدا است و مؤذن با آهنگ رسا و روح بخش، امت اسلام را به نماز و مناجات فرا می خواند.

فلسفه و حکمت اذان در کلام امام رضا علیه السلام
حضرت امام رضا (علیه السلام) در باره فلسفه و حکمت اذان می فرمایند:

1- آن کس را که فراموش کار است، یاد آور باشد و آن کس را که غافل است متنبه سازد.

2- فهماندن وقت نماز، برای کسی که اشتغال دارد.(مشغول به کار است)

3- دعوت مردم به پرستش خالق و ترغیب در آن است.

4- اذان گو، اقرار به توحید دارد و ایمان را آشکار می سازد و اسلام را اعلان می کند و آن کس را که فراموش کرده یادآوری می نماید.(1)

سایر حکمت‌های اذان گفتن
علاوه بر مطالب بالا، در باره فلسفه اذان، می توان به موارد زیر هم اشاره کرد:

الف) اذان و اقامه، توجه و آمادگی برای نمازگزار است و در اثنای آن، زمینه و استعداد پیدا می شود که انسان، با ادب بیشتر، خشوع فزون تر و عرفان عمیق تر در پیشگاه حضرت حق قرار گرفته و با معبود و محبوب حقیقی خویشتن سخن بگوید و دمساز گردد.

گل نغمه زیبای خدایی است اذان 
پروانه باغ دلگشایی است اذان
محبوب تمام حق پرستان زمین 
پیغام رسان روشنایی است اذان

ب) اذان موجب صفای باطن و شادی و نشاط روح است. پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) هنگام فرا رسیدن وقت نماز، به بلال می فرمود: «ای بلال! اذان بگو و ما را با آن شادمان ساز (ارحنا یا بلال)»

ج) زمانی که صدای نیکوی اذان، فضا را معطر می سازد و به نماز گزاران مژده می دهد که هنگام سخن گفتن با خدا فرا رسیده است.

پس آنان آماده نماز می شوند و به سوی مساجد و نمازخانه ها حرکت می کنند رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «هرگاه مؤذن بگوید: الله اکبر»،خداوند می فرماید: ای امت محمد مهیای نماز شوید و شغل دنیا را ترک کنید».(2)

د) قبل از اسلام مسیحیان با ناقوس، یهودیان با دمیدن در بوق ها، آتش پرستان با روشن کردن آتش مردم را به عبادت دعوت می کردند؛ ولی اسلام آمد و به جای این ها اذان را انتخاب کرد که در آن مردم با کلمات خوب و دلنشینی به مسجدها فرا خوانده می شوند و از طرفی با شنیدن و گفتن نام خدا، پیامبر و... آماده نماز خواندن می گردند.

ه) اذان آدمی را به یاد خدا می اندازد و با بزرگی و عظمت او آشنا می سازد؛ با گفتن «الله اکبر» به بزرگی، جلالت شأن، عظمت و توانایی خدا اعتراف می کنیم و با بیان «لا اله الا اللّه»، به یگانگی و بی شریکی او شهادت می دهیم.

پی‌نوشت‌ها:
1. من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 299. 
2. مناهج الشارعین، ص 180. 

منبع: یکصد و ده پرسش و پاسخ درباره نماز، مجتبی کلباسی، تهران: انتشارات ستاد اقامه نماز، چاپ: اول، زمستان 1386.