بهداشت مو

مو، یکی از جلوه های ظاهری صورت است.
 

چکیده: بهداشت مو مساله ای است که همه انسان ها باید آن را رعایت کنند. چون با رعایت نکردن اصول بهداشت مو بیماری های شایعی به سمت انسان می آید. از بیماری های شایع مو می توان به کچلی، شپش ، موخوره ، شوره سر و .. اشاره کرد .با ما همراه باشید تا راه های حفظ بهداشت مو را بیاموزید.

تعداد کلمات 1624 / تخمین زمان مطالعه 8 دقیقه

 

 موی سر، یکی از عناصر اصلی در زیبایی ظاهری هر فرد است. زیبایی رو و چهره آدمی، در کنار موی سر جلوه می کند. اگر فرد زیبایی را در نظر بگیرید که تمام اجزای چهره او، یعنی چشم، ابرو، لبها، بینی و... متناسب و زیبا باشند، اما موی سر نداشته باشد، خواهید دید که نه تنها آن زیبایی جلوه نمی کند، بلکه ممکن است آن فرد، زشت هم به نظر برسد. داشتن موهای سالم و بلند، یکی از محاسن دختران شمرده شده است و در زیبایی و جمال آنها نقش مهمی دارد. بنابراین، برای حفظ این بخش از بدن، رعایت بهداشت آن بسیار ضروری و مهم است. .
استحمام و شست و شوی به موقع موها، شانه زدن و کوتاه کردن موها تأثیر بهداشت آنها دارد. در روایات معصومان (علیهم السلام) درباره بهداشت موها سفارش هایی شده است. در مورد نگهداری مو از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) روایت شده است: من اتخذ شعرا، فلیحسن ولایته او لیجزه؛[1] «هرکس موی سرش را بلند می گذارد، آن را خوب نگهداری کند یا آنها را کوتاه کند.»
درباره شانه زدن مو و آثار آن، روایات متعددی از معصومان نقل شده است. امام صادق (علیه السلام) در تفسیر کلمه «زینت» در آیه خذوا زینتکم عند کل مسجد[2] (در هر مسجد زینت های خود را با خود ببرید)، فرمودند: «منظور از زینت، شانه است؛ زیرا [شانه زدن] روزی را زیاد می کند، مو را زیبا می کند، حاجت را برآورده می سازد و بلغم را از بین می برد».[3]
 

 شوره، پوسته ریز پوست سر است. این مشکل در نوجوانان و جوانان شایع تر است. شوره، یک وضعیت بی ضرر است که روند طبیعی ریزش سلولهای مرده پوست را تسریع می بخشد. این پوست مرده به صورت پوسته های سفیدی در مو جمع و گاهی باعث خارش می شوند. شوره، بیشتر اوقات در نتیجه یک رویش قارچی که در سر رشد می کند، به وجود می آید. شوره بیش از حد، اختلالی است که باعث التهاب و پوسته ریزی در پوست سر و سایر نواحی بدن، مثل صورت، قفسه سینه و پشت می شود. شوره ممکن است همراه با التهاب پلک ها باشد.[4]
می توان شوره را با شستن موها، سه تا چهار بار در هفته با یک شامپوی حاوی قطران یا شامپویی که حاوی یک عامل ضد قارچ مثل سلینوم سولفاید با کتوکونازول باشد، درمان کرد.
در صورتی که شوره درمان نشد، باید با پزشک مشورت شود؛ زیرا فرد ممکن است - البته در موارد نادری - دچار بیماری ای پوستی مثل «اگزما»، یا تورم شده باشد که این بیماری نیازمند درمان اختصاصی با داروهای تجویز شده از طرف پزشک است.
 

 ریزش مو یک معضل زیبایی است و تعداد زیادی از افراد جامعه دچار این مشکل می باشند؛ به نحوی که بعد از هر بار استحمام و با برس زدن موها، احساس می کنند مقداری از موهایشان ریزش می کند.
علل ریزش مو عبارت اند از:
الف) عوامل خارجی و محیطی
 ب) عوامل داخلی.
 

1.روغن های صنعتی و شیمیایی: این مواد با دو مکانیزم، باعث ریزش مو می شوند: اولا با چرب کردن بیش از اندازه موی سر، ثانیا مواد شیمیایی موجود در روغن های صنعتی خواص توکسیک بر روی فولیکوهای مو داشته، باعث آسیب آنها می شود، در نتیجه ریزش موها را به دنبال خواهد داشت. روغن های صنعتی و شیمیایی شامل مواد آرایشی مثل ژل ها، واکس ها و روغن های جلادهنده مو می باشند که از یک طرف به علت چرب کردن بیش از اندازه کف سر و از طرفی به علت خواص شیمیایی مضر، باعث ریزش موها می شوند[5].
۲. آلودگی هوا: گرد و غبار موجود در هوا، همچنین وجود سرب، دی اکسید کربن و سایر مواد، باعث رسوب در کف سر و ریشه موها شده، با ترکیب چربی و تعریق کف سر ایجاد اسیدهای ضعیف می نماید که این اسیدهای ضعیف باعث آسیب به فولیکوهای مو و ریزش آنها می شود.[6]
٣. مواد و وسایل آرایشی مضر: استفاده زیاد از سشوار با حرارت بالا و شانه زدن موها در حمام و موادی مانند ژلها، واکس ها و تافت های مو، به شدت برای موها مضر است و موجب ریزش موها می شود.
4. استفاده از شامپوها و مواد پاک کننده نامناسب: امروزه مواد پاک کننده و شامپوهای  مختلفی با نام های تجاری وارد بازار می شود و افراد سودجو بدون رعایت مواد ترکیبی باعث مشکلات ریزش مو برای مصرف کنندگان این گونه شامپوها می شوند.
.

عوامل داخلی ای که باعث ریزش موها می شوند، عبارت اند از:
1.اختلالات هورمونی: از اختلالات هورمونی شایع که باعث ریزش موها می شود، هیپوتیروئیدی یا کم کاری غده تیروئید، همچنین کاهش یا افزایش هورمون های آدرنال (غده فوق کلیوی) و کاهش ترشحات هیپوفیز را می توان نام برد.[7]
۲. اختلالات خونی: شایع ترین اختلال خونی که باعث ریزش مو می شود، کم خونی است و شایع ترین نوع کم خونی، کم خونی فقر آهن است.[8]
٣. بیماری های پوستی: شمار زیادی از بیماریهای پوستی که کف سر را درگیر می کنند، باعث ریزش موها می شوند؛ مثل کچلی ناشی از قارچ.
4. اختلالات غدد جنسی: استروژن و پروژسترون، دو نوع هورمون اصلی زنانه میباشند که معمولا از تخمدان ترشح می شوند و تحت کنترل در هورمون به نام های LH و FSH می باشند که از هیپوفیز جنسی زنان که در قسمت جلویی هیپوفیز قرار دارد، ترشح می شوند. از اختلالات غدد جنسی در زنان که باعث ریزش موها می شود، می توان اختلال در هیپوفیز جنسی زنانه را نام برد که باعث کاهش ترشحات استروژن و پروژسترون می شود.[9]
به هنگام مشاهده ریزش غیرعادی مو، باید به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کرد.
 

برای داشتن موهای نرم و لطیف و جلوگیری از ریزش آنها، لازم است برخی نکات اساسی در بهداشت موها مورد توجه قرار گیرد.

1. برس و شانه زدن روزانه موها و ماساژ مرتب آن، باعث تشدید سرعت جریان خون شده، مانع از جمع شدن گرد و غبار در لابه لای موها می گردد و هوا راحت تر به ریشه موها می رسد؛ البته نباید در این کار زیاده روی کرد که انجام مکرر یا خیلی طولانی و شدید، باعث شاخه شاخه شدن نوک مو، شکسته شدن مو و ریزش آن می گردد.
 موی سر، یکی از عناصر اصلی در زیبایی ظاهری هر فرد است. زیبایی رو و چهره آدمی، در کنار موی سر جلوه می کند. اگر فرد زیبایی را در نظر بگیرید که تمام اجزای چهره او، یعنی چشم، ابرو، لبها، بینی و... متناسب و زیبا باشند، اما موی سر نداشته باشد، خواهید دید که نه تنها آن زیبایی جلوه نمی کند، بلکه ممکن است آن فرد، زشت هم به نظر برسد. داشتن موهای سالم و بلند، یکی از محاسن دختران شمرده شده است و در زیبایی و جمال آنها نقش مهمی دارد. بنابراین، برای حفظ این بخش از بدن، رعایت بهداشت آن بسیار ضروری و مهم است.
۲. باید از بلند کردن زیاد موها خودداری کرد؛ زیرا تمیز نگهداشتن موهای بلند مشکل است؛ لذا توصیه می شود هر سه تا چهار هفته یک بار، موها را با وسایل بهداشتی و یا در آرایشگاه های تمیز اصلاح کرد..
٣. پس از شست وشو، برای خشک کردن موها باید از مالش شدید با حوله، خودداری نمود و به جای آن، موها را با فشار دادن به حوله خشک نمود؛ زیرا موهای تر دارای مقاومت کمتری بوده، به آسانی می شکند. برای خشک کردن کامل موها، خوب است از سشوارهایی که حرارت آن قابل تنظیم است، استفاده کرد و از حرارت دادن زیاد به موها خودداری نمود.
4. در انتخاب مواد پاک کننده، اعم از صابون و شامپو برای موهای سر دقت شود، و با توجه به نوع موهای چرب و یا خشک، از موادی استفاده شود که با موهای فرد سازگاری داشته باشد. .
5. برنامه غذایی مناسب که ویتامین ها و کلسیم مورد نیاز بدن را تأمین می نماید، در جلوگیری از ریزش موها مؤثر است.
6. به دلیل عوارض نامطلوبی که رنگ های شیمیایی می توانند در دراز مدت بر پوست بدن داشته باشند، تا حد امکان از رنگ کردن موها با این رنگ ها، خودداری شود و از حنا و سایر گیاهان برای رنگ کردن استفاده شود.

شامپوها پاک کننده هایی هستند که برای برطرف کردن چربی کف سر و مواد زاید، از قبیل گرد و غبار و نرمی موهای خشک، می توانند مفید باشند.

شامپوها معمولا به سه دسته اصلی تقسیم می شوند :
شامپوی موی چرب؛
شامپوی موی خشک؛

شامپوی موی معمولی شامپوهای موی چرب، خود دو نوع می باشند:

1 . شامپوی موی چرب بدون شوره؛ 2 . شامپوی موی چرب همراه با شوره.
 

چنانچه موی شما چرب و بدون شوره است، می توانید از یک شامپوی موی چرب در هفته دو یا سه بار استفاده کنید.
اگر موی شما چرب و همراه با شوره است، می توانید هفته ای دو یا سه بار از شامپوی چرب همراه با شوره استفاده کنید. در بین هفته، گاهی از شامپوهای خنثی استفاده کنید. این کار از خشک شدن موها جلوگیری می کند.
چنانچه موی خشک دارید، هفته ای دو یا سه بار با شامپوی خشک، موهای خود را شست و شو دهید.
چنانچه موی معمولی دارید، هفته ای دو یا سه بار از شامپوی موی معمولی استفاده کنید.[10]
 

برای شستن سر، ابتدا موها را خیس کرده، مقدار مورد نیاز شامپو را (cc 5 یا یک قاشق) داخل یک ظرف بریزید، سپس (حدود ۱۰۰cc) یک استکان آب ولرم روی آن ریخته، خوب هم بزنید تا کف کند؛ سپس از این محلول و کف آن به طور متناوب بردارید و روی سر پخش نمایید؛ طوری که تمام شامپوی موجود در ظرف، تمام شود؛ سپس با بالشتک های نوک انگشتان هر دو دست، کف سر را با ملایمت و  به صورت دایره وار حدود یک دقیقه ماساژ دهید. یک دقیقه صبر کنید و آنگاه موهای خود را با آب بشویید.[11]
 
منبع: کتاب « بادخترم (ویژه والدین و مربیان دختران نوجوان)
نویسنده: علی احمدپناهی، داوود حسینی