آثار عزل وکیل در قصاص در صورت های مختلف
پرسش :
1. اگر موکل، وکیل را عزل کند و وکیل جانی را قصاص کند: الف. اگر وکیل علم به عزل داشته باشد. ب. اگر وکیل علم به عزل نداشته باشد. ج. در فرض فوق آیا دیه بر وکیل لازم می‌آید؟ د. در فرض لزوم دیه استقرار دیه بر وکیل است یا موکل؟ 2. اگر وکیل به عفو موکل آگاهی داشته باشد ولی اعتقاد داشته که عفو موکل بعد از وکالت اثری ندارد در این صورت اگر جانی را قصاص کند حکم چیست؟ 3. اگر موکل وکیل را عزل کند و وکیل به عزل وی آگاهی پیدا کرده و جانی را قصاص کند و ادعا کند که عزل را فراموش کرده است، حکمش چیست؟ 4. اگر موکل ادعا کند که وکیل به عزل و یا به عفو خود آگاهی دارد و وکیل منکر علم است؟ 5. اگر موکل جانی را عفو کند و وکیل جانی را بدون آگاهی از عفو قصاص کند، حکم چیست؟ 6. اگر موکل جانی را عفو کند و وکیل جانی را با آگاهی از عفو موکل، قصاص کند، حکم چیست؟
پاسخ :
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«1 ـ الف. از او قصاص می‌شود.
1 ـ ب. قصاص نیست.
1 ـ ج. بله.
1 ـ د. بر وکیل است دیه بنابر انعزال وکیل به مجرّد عزل بدون بلوغ و اشهاد و رجوع به موکّل که غارّ است می‌نماید یا آن که دیه بر موکّل که سبب است ثابت است.
2. در حکم شبه عمد است.
3. در مورد ادّعای نسیان عزل و ثبوت دیه در مال مدّعی، تأمّل است.
4. اثبات بر موکّل است ظاهراً.
5. قصاص نیست و دیه ثابت است و رجوع به موکّل غارّ می‌نماید اگر می‌توانسته اعلام کند.
6. قصاص است. 1384/12/20»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«1. تا خبر عزل به وکیل نرسد کارهایی که می‌کند به حساب موکل است و مسوولیتی در برابر آن ندارد ولی اگر علم به عزل پیدا کند تصرفات بعدی او ضمان‌آور است.
2. باید دیه قتل شبه عمد را بپردازد.
3. هرگاه احتمال فراموشی جنبه عقلایی داشته باشد فقط باید دیه بدهد والا وکیل قصاص می‌شود.
4. قول وکیل با قسم پذیرفته می‌شود مگر این که موکل اقامه بینه کند.
5. دیه بر عهده وکیل است و می‌تواند آن را از موکل بگیرد زیرا موکل در رساندن خبر عفو کوتاهی کرده است.
6. وکیل قصاص می‌شود مگر این که از حکم شرعی بی‌خبر باشد که در این صورت باید دیه بدهد. همیشه موفق باشید. 1384/07/14»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«1 ـ الف. در صورت مزبور وکیل قصاص می‌شود.
1 ـ ب. در صور عدم علم به عزل وکیل نه قصاص دارد و نه دیه.
1 ـ ج. دیه بر وکیل لازم نمی‌آید.
1 ـ د. دیه ندارد.
2. اگر در اعتقادش مقصر باشد وکیل قصاص می‌شود وگرنه دیه باید بدهد.
3. باید فراموش کردن خود را اثبات کند تا دیه ثابت شود والّا قصاص می‌شود.
4. اگر موکل بیّنه بیاورد ثابت می‌شود و باید وکیل قصاص شود و اگر بیّنه نداشت وکیل اگر قسم به عدم علم به عزل بخورد فبها وگرنه باز قصاص ثابت می‌شود.
5. دیه باید بدهد و استقرار دیه بر موکّل است.
6. وکیل در صورت مزبوره قصاص می‌شود. 1384/07/25»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«1 ـ الف. از او قصاص می‌شود.
1 ـ ب. قصاص نیست.
1 ـ ج. بله.
1 ـ د. بر وکیل است دیه بنابر انعزال وکیل به مجرّد عزل بدون بلوغ و اشهاد و رجوع به موکّل که غارّ است می‌نماید یا آن که دیه بر موکّل که سبب است ثابت است.
2. در حکم شبه عمد است.
3. در مورد ادّعای نسیان عزل و ثبوت دیه در مال مدّعی، تأمّل است.
4. اثبات بر موکّل است ظاهراً.
5. قصاص نیست و دیه ثابت است و رجوع به موکّل غارّ می‌نماید اگر می‌توانسته اعلام کند.
6. قصاص است. 1384/12/20»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«1. تا خبر عزل به وکیل نرسد کارهایی که می‌کند به حساب موکل است و مسوولیتی در برابر آن ندارد ولی اگر علم به عزل پیدا کند تصرفات بعدی او ضمان‌آور است.
2. باید دیه قتل شبه عمد را بپردازد.
3. هرگاه احتمال فراموشی جنبه عقلایی داشته باشد فقط باید دیه بدهد والا وکیل قصاص می‌شود.
4. قول وکیل با قسم پذیرفته می‌شود مگر این که موکل اقامه بینه کند.
5. دیه بر عهده وکیل است و می‌تواند آن را از موکل بگیرد زیرا موکل در رساندن خبر عفو کوتاهی کرده است.
6. وکیل قصاص می‌شود مگر این که از حکم شرعی بی‌خبر باشد که در این صورت باید دیه بدهد. همیشه موفق باشید. 1384/07/14»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«1 ـ الف. در صورت مزبور وکیل قصاص می‌شود.
1 ـ ب. در صور عدم علم به عزل وکیل نه قصاص دارد و نه دیه.
1 ـ ج. دیه بر وکیل لازم نمی‌آید.
1 ـ د. دیه ندارد.
2. اگر در اعتقادش مقصر باشد وکیل قصاص می‌شود وگرنه دیه باید بدهد.
3. باید فراموش کردن خود را اثبات کند تا دیه ثابت شود والّا قصاص می‌شود.
4. اگر موکل بیّنه بیاورد ثابت می‌شود و باید وکیل قصاص شود و اگر بیّنه نداشت وکیل اگر قسم به عدم علم به عزل بخورد فبها وگرنه باز قصاص ثابت می‌شود.
5. دیه باید بدهد و استقرار دیه بر موکّل است.
6. وکیل در صورت مزبوره قصاص می‌شود. 1384/07/25»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
