امر به معروف والدین تارک خمس

پرسش :

اگر پدری مسأله خمس را رعایت نکند و افراد تحت تکفل او را نهی از منکر کرده ولی او به این کار ادامه دهد، وظیفه افراد تحت تکفل او چیست، آیا می توانند از آن اموال استفاده کنند؟

پاسخ :
همه مراجع (به جز خامنه‌ ای، تبریزی، سیستانی): اگر یقین نداشته باشند که به اموال او خمس تعلق گرفته، استفاده از آنها جایز و بر آنان تکلیفی نیست و در صورت اطمینان به تعلق خمس به اموال و امتناع او از پرداخت، زن و فرزند می توانند با اجازه از مجتهد در اموال مورد حاجت تصرف کنند و خمس اموالی را که مورد مصرف آنها است بر ذمه بگیرند و بعداً بپردازند.[1]
 
آیات عظام خامنه‌ ای، تبریزی و سیستانی: بر آنان تکلیفی نیست و می توانند از غذای و اموال او استفاده کنند هرچند یقین داشته باشد که خمس به این اموال تعلّق گرفته است و گناه آن بر عهده کسی است که خمس مالش را نداده است.[2]
 
تبصره 1: برای اجازه گرفتن می توانند از طریق تلفن با دفاتر مراجع تماس برقرار کرده، و نسبت به آن مقدار که از آن مال استفاده می کنند و مورد مصرف آنها است اجازه بگیرند.
 
تبصره 2: طبق نظر همه مراجع اگر شک دارند که به اموال پدر خمس تعلّق می گیرد، خوردن غذا و استفاده از اموال او اشکال ندارد.
 
تبصره 3: طبق نظر همه مراجع در معاشرت و استفاده از اموال کسانی که انسان می داند خمس مال خود را نمی دهند، تا علم به بودن خمس در مال و غذای که به شما می دهد ندارید، تصرف در آنها مانعی ندارد.
 
پی نوشت:
[1]. توضیح‏ المسائل مراجع، م 1795؛ نوری، توضیح‏ المسائل، م 1791؛ بهجت، توضیح‏ المسائل، م 1408؛ دفتر مراجع تقلید.
[2]. توضیح‏ المسائل مراجع، 1795؛ سیستانی، توضیح المسائل، ج 1، م 2374؛ دفتر: خامنه‌ ای.
 
منبع: احکام امر به معروف، علی گرجی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، نشر معارف‫، ۱۳۹۵.