احکام حج | استطاعت: سوال دو
پرسش :
شخصى که مخارج حج را دارد امّا در برگشت از سفر حج براى دادن ولیمه یا مخارج زندگى مقروض مى‌شود و یا به وجوه شرعى، مانند خمس و زکات نیازمند است، آیا چنین شخصى مستطیع است یا نه؟
پاسخ :
امام خمینى (رحمه الله):
اگر پس از بازگشت به وجوه شرعى مانند خمس و زکات نیاز دارد مستطیع نمى‌باشد.
آیة اللّٰه گلپایگانى (رحمه الله):
اگر در مخارج متعارف خود معطل مى‌ماند و موجب مشقت زندگى مى‌شود مستطیع نیست و امّا احتیاج به مصرف وجوه شرعیه پس از مراجعت اگر از افرادى است که معاشش از وجوه تأمین مى‌شود مانع از استطاعت نیست و حجةالاسلام از این افراد صحیح و مجزى است واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه اراکى (رحمه الله):
ولیمه داشتن جزء شرایط وجوب حج نیست، اگر مخارج رفت و برگشت و رجوع الى الکفایه و سایر شرایط استطاعت دارا باشد باید حج واجب را بجا آورد و گرنه حج واجب نیست و اگر در بازگشت نیازمند به وجوه شرعى است مستطیع نیست.
آیة اللّٰه فاضل (رحمه الله):
چنانچه بعد از برگشت، از وجوه شرعیه تأمین مى‌شود مستطیع است.
آیة اللّٰه بهجت (رحمه الله):
داشتن مخارج ولیمه از شرایط استطاعت نیست، و اگر در اثر قرض براى امور زندگى در عسر و حرج واقع مى‌شوند، مستطیع نیستند و در غیر اینصورت استطاعت دارند و نیز کسى که از وجوه شرعیه معاش او در سال دائر است در فرض مرقوم مستطیع است.
آیة اللّٰه تبریزى (رحمه الله):
در صورتی که بعد از برگشت از عهدۀ مخارج زندگى بدون قرض برآیند ولو آن که مخارج ولیمه را نداشته باشند، مستطیع هستند و چنانچه در برگشت نیاز به گرفتن خمس و زکات پیدا مى‌کند مستطیع نیست، مگر آن که رفتن حج دخالتى در گرفتن خمس و زکات بعد از حج نداشته باشد. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه زنجانى (حفظه الله):
چنانچه انجام حج، وى را به حرج نمى‌اندازد و باعث هتک حیثیت وى نمى‌شود مستطیع مى‌باشد و مجرد نیازمندى به وجوه شرعى یا مقروض شدن مانع استطاعت نیست، و اگر انجام حج مستلزم معصیتى باشد فوریت حج ساقط مى‌گردد. ولى امور مُحرّمى که اهمیت آن از اهمیت حج کمتر است اصل وجوب حج را ساقط نمى‌کند پس اگر انجام حج در امسال مستلزم معصیتى باشد حج در امسال ساقط است و باید آن را تا هنگامى که انجام حج مستلزم معصیت نیست به تأخیر بیاندازد ولى اگر خلاف شرع کرده و فورى انجام دهد از حجةالاسلام کفایت مى‌کند و اگر تأخیر به اندازه‌اى باشد که در معرض فوات اصل حج باشد تأخیر حج جایز نیست، و آن امر محرم از حرمت مى‌افتد.
آیة اللّٰه مکارم (حفظه الله):
مستطیع است.
آیة اللّٰه صافى (حفظه الله):
در فرض سؤال ولیمه دادن جزء استطاعت نیست و اما نسبت به احتیاج به وجوه شرعى در رجوع بکفایت چنانچه معاش او بطور مستمر از وجوه شرعى است مستطیع است. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه نورى (حفظه الله):
کسى که بعد از مراجعت از حج براى ادارۀ امور زندگى خود احتیاج به قرض کردن پیدا مى‌کند و یا به وجوه شرعى مانند خمس و زکات نیازمند است، مستطیع نیست.
منبع: استفتائات ویژه حج از محضر مراجع عظام تقلید، مرکز تحقیقات حج، تهران: نشر مشعر، ۱۳۷۵.
امام خمینى (رحمه الله):
اگر پس از بازگشت به وجوه شرعى مانند خمس و زکات نیاز دارد مستطیع نمى‌باشد.
آیة اللّٰه گلپایگانى (رحمه الله):
اگر در مخارج متعارف خود معطل مى‌ماند و موجب مشقت زندگى مى‌شود مستطیع نیست و امّا احتیاج به مصرف وجوه شرعیه پس از مراجعت اگر از افرادى است که معاشش از وجوه تأمین مى‌شود مانع از استطاعت نیست و حجةالاسلام از این افراد صحیح و مجزى است واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه اراکى (رحمه الله):
ولیمه داشتن جزء شرایط وجوب حج نیست، اگر مخارج رفت و برگشت و رجوع الى الکفایه و سایر شرایط استطاعت دارا باشد باید حج واجب را بجا آورد و گرنه حج واجب نیست و اگر در بازگشت نیازمند به وجوه شرعى است مستطیع نیست.
آیة اللّٰه فاضل (رحمه الله):
چنانچه بعد از برگشت، از وجوه شرعیه تأمین مى‌شود مستطیع است.
آیة اللّٰه بهجت (رحمه الله):
داشتن مخارج ولیمه از شرایط استطاعت نیست، و اگر در اثر قرض براى امور زندگى در عسر و حرج واقع مى‌شوند، مستطیع نیستند و در غیر اینصورت استطاعت دارند و نیز کسى که از وجوه شرعیه معاش او در سال دائر است در فرض مرقوم مستطیع است.
آیة اللّٰه تبریزى (رحمه الله):
در صورتی که بعد از برگشت از عهدۀ مخارج زندگى بدون قرض برآیند ولو آن که مخارج ولیمه را نداشته باشند، مستطیع هستند و چنانچه در برگشت نیاز به گرفتن خمس و زکات پیدا مى‌کند مستطیع نیست، مگر آن که رفتن حج دخالتى در گرفتن خمس و زکات بعد از حج نداشته باشد. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه زنجانى (حفظه الله):
چنانچه انجام حج، وى را به حرج نمى‌اندازد و باعث هتک حیثیت وى نمى‌شود مستطیع مى‌باشد و مجرد نیازمندى به وجوه شرعى یا مقروض شدن مانع استطاعت نیست، و اگر انجام حج مستلزم معصیتى باشد فوریت حج ساقط مى‌گردد. ولى امور مُحرّمى که اهمیت آن از اهمیت حج کمتر است اصل وجوب حج را ساقط نمى‌کند پس اگر انجام حج در امسال مستلزم معصیتى باشد حج در امسال ساقط است و باید آن را تا هنگامى که انجام حج مستلزم معصیت نیست به تأخیر بیاندازد ولى اگر خلاف شرع کرده و فورى انجام دهد از حجةالاسلام کفایت مى‌کند و اگر تأخیر به اندازه‌اى باشد که در معرض فوات اصل حج باشد تأخیر حج جایز نیست، و آن امر محرم از حرمت مى‌افتد.
آیة اللّٰه مکارم (حفظه الله):
مستطیع است.
آیة اللّٰه صافى (حفظه الله):
در فرض سؤال ولیمه دادن جزء استطاعت نیست و اما نسبت به احتیاج به وجوه شرعى در رجوع بکفایت چنانچه معاش او بطور مستمر از وجوه شرعى است مستطیع است. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه نورى (حفظه الله):
کسى که بعد از مراجعت از حج براى ادارۀ امور زندگى خود احتیاج به قرض کردن پیدا مى‌کند و یا به وجوه شرعى مانند خمس و زکات نیازمند است، مستطیع نیست.
منبع: استفتائات ویژه حج از محضر مراجع عظام تقلید، مرکز تحقیقات حج، تهران: نشر مشعر، ۱۳۷۵.
