احکام بیع | حق دلّال و بنگاه

پرسش :

این جانب مقدارى از باغ پسته خود را با آب آن به دو نفر براى مدّت 10 سال و به مبلغ معیّنى اجاره دادم. در همان مجلس عقد اجاره دو فقره چک یکى به مبلغ پنج میلیون و دیگرى دو میلیون تومان به عنوان دلّالى نوشتم. چک اوّل را به پسر بزرگم و دومى را به پسر کوچکم دادم. چند روز پس از عقد اجاره قرارداد فسخ شد. پسر کوچکم چک دو میلیون تومان را پس داد، ولى پسر بزرگم که ساکن تهران بود، مریض شد و به یزد آمد. وقتى از او چک را مطالبه کردم اظهار داشت چک تهران است، آن را به شما باز مى گردانم! امّا متأسّفانه اجل مهلت نداد و از دنیا رفت. در حال حاضر از طرف خانواده او از من درخواست پنج میلیون تومان شده است. آیا شرعاً حقّ مطالبه دارند؟

پاسخ :
هرگاه دلّال در کار خود کوتاهى نکرده باشد آنچه را گرفته حق خود اوست و اگر خریدار یا فروشنده بعداً فسخ کنند حقّ الزّحمه دلّال برنمى گردد، زیرا او وظیفه خود را انجام داده است.

منبع: استفتائات جدید، آیت‌‌ الله العظمی مکارم شیرازی دام ظله، جلد 4، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیان نژادی، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه ‌السلام، 1393.