توصیف امام سجاد (علیه السلام) از ماه مبارک رمضان

پرسش :

امام سجاد (علیه السلام) چگونه ماه مبارک رمضان را توصیف می کنند؟

پاسخ :
امام سجاد (سلام‏ الله‌ علیه) ماه مبارک رمضان را عید اولیاء الله می‏ داند. در صحیفه سجّادیه دعایی درباره مقام دعا و وداع ماه مبارک رمضان وجود دارد که در مقدمه این دعا حضرت کلیّات نعمتهای الهی را می شمارد و اینکه بخشش های خدای سبحان ابتدایی است، نه از روی استحقاق. بعد از آن مقدمه می فرماید: یکی از بهترین بخشش های خداوند سبحان، ماه مبارک رمضان و روزه این ماه است.(1) شاعر می گوید:

عارفان هر دمی دو عید کنند
نکبوتان مگس قدید کنند(2)

کار عنکبوت آن است که بتنَد و با این تارها، مگس را صید کرده قدید و قورمه درست کند. او کارش غیر از ذخیره کردن چیز دیگری نیست؛ اما عارف در هر دم و هر نفس دو عید دارد که سعدی گفت: «هر نفسی که فرو می رود ممدّ حیات است و چون بر می‏آید مفرّح ذات؛ پس در هر نفسی دو نعمت موجود است و بر هر نعمتی شکری واجب».

لذا عارف در هر دم دو عید دارد و بهترین دمی که انسان دارد در ماه مبارک رمضان است که «أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیح‏»(3) نفس کشیدن در این ماه «سُبُّوحٌ قُدُّوس‏» گفتن است.

این که در آخر ماه مبارک رمضان عید فطر می گیرند، چون جایزه‏ های یک ماه را به ما می ‏دهند که در حقیقت محصول ماه مبارک رمضان است. آری ضیافة الله، لقاء الله را به دنبال دارد. پس عظمت از آنِ ماه شوال نیست؛ بلکه عظمت از آنِ ماه مبارک رمضان است که نتیجه یک ماهه را در روز عید می ‏دهند.

روز عید است و من مانده در این تدبیرم
که دهم حاصل سی ‏روزه و ساغر گیرم

امام سجاد (علیه ‏السلام) ابتدا اشاره به نعمت های پروردگار کرده به خدا عرض می کند: 
«وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایَا تِلْکَ الْوَظَائِفِ، وَ خَصَائِصِ تِلْکَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَان‏... وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ مَبْرُور»(4)؛

(خدایا نعمتهای فراوانی به ما دادی. یکی از برجسته ‏ترین نعمتها، ماه رمضان و یکی از بهترین فضیلتها، روزه این ماه است که نصیب ما کردی و هیچ زمانی، به عظمت زمان ماه مبارک رمضان نیست. گذشته از آنکه شب قدر را در آن قرار دادی، این ماه را ظرف نزول قرآن کریم قرار دادی که چنین فیضی در این ماه نازل شده است. اگر کسی با قرآن باشد همراه قرآن بالا می رود و این را بر ملّت مسلمان منّت نهادی؛ زیرا ملتهای دیگر در ماه رمضان روزه نمی گیرند و این نعمت را مخصوص مسلمانان نمودی).

پی‌نوشت‌ها:
(1). صحیفه سجادیه، امام على بن الحسین(علیه السلام)، دفتر نشر الهادى‏، قم،‏ 1376 شمسی، چاپ: اول‏، ص 196، (و کان من دعائه علیه السلام فی وداع شهر رمضان).
(2). دیوان حکیم سنائى، سنایى، مجدود بن آدم، نشر سنایى، تهران، 1354 شمسی، باب 6، حکایت (به گدای بگفتم ای نادان).
(3). عیون أخبار الرضا(علیه السلام)‏، ابن بابویه، محمد بن على‏، محقق / مصحح: لاجوردى، مهدى‏، نشر جهان‏، تهران،‏ 1378 قمری‏، چاپ: اول‏، ج ‏1، ص 295، باب (فیما جاء عن الإمام علی بن موسى من الأخبار المتفرقة).
(4). الصحیفة السجادیة، همان، ص 196، (و کان من دعائه علیه السلام فی وداع شهر رمضان).

منبع: حکمت عبادات، آیت الله عبدالله جوادی آملی، محقق: حسین شفیعی، مرکز نشر اسراء، قم، 1388 ش.